فسفر

فسفر یک عنصر شیمیایی با نماد P و عدد اتمی 15 است. این عنصر یکی از عناصر غیر فلزی است و در جدول تناوبی در گروه 15 (گروه نیتروژن) قرار دارد. این ماده به طور طبیعی در چندین فرم وجود دارد و نقش‌های مهمی در بیوشیمی و کشاورزی ایفا می‌کند.

ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی:

این عنصر در دما و فشار معمولی به صورت جامد وجود دارد و در دو شکل اصلی: فسفر سفید و قرمز یافت می‌شود.

نوع سفید بسیار واکنش‌پذیر است و در معرض هوا به سرعت می‌سوزد و می‌تواند خطرناک باشد.

رنگ قرمز آن پایدارتر است و در دماهای بالاتر به فسفر سفید تبدیل می‌شود.

نقش در بیوشیمی:

این ماده یکی از عناصر اصلی تشکیل‌دهنده DNA و RNA است و در ساختار مولکول‌های این اسیدهای نوکلئیک نقش دارد.

همچنین این عنصر در تولید ATP (آدنوزین تری‌فسفات) که منبع اصلی انرژی در سلول‌ها است، اهمیت دارد.

کاربردها:

کودهای شیمیایی: فسفر یکی از سه عنصر اصلی در کودهای شیمیایی است و برای رشد گیاهان ضروری است.

آتش‌زاها: رنگ سفید آن در برخی از سلاح‌های آتش‌زا و مواد منفجره به کار می‌رود.

منابع طبیعی:

این عنصر به طور طبیعی در سنگ‌های فسفاته و در برخی از مواد آلی موجود در خاک و آب یافت می‌شود.

تصویر معنی فسفر

لغت نامه دهخدا

فسفر. [ ف ُ ف ُ ] ( فرانسوی، اِ ) جسمی است جامد زردرنگ که سطح آن برنگ قهوه ای یا سفید است، بوی سیر میدهد و در آب غیرمحلول است و چون در هوا فاسد میگردد آن را در آب نگاه میدارند. از آب سنگین تر است و در 44 درجه حرارت ذوب میشود. فسفر مایع در 287 درجه میجوشد. ( البته در محیط بدون اکسیژن ) و تکاثف نسبی بخار آن نشان میدهد که جرم مولکولی فسفر 114 یعنی دو مولکول فسفر چهار اتمی است. فسفر به دو صورت مختلف که خواص آنها کاملاً مشخص و ممتاز است وجود دارد: فسفر سفید و فسفر سرخ اگر به فسفر سفید نور بتابد سرخ میشود. فسفر سرخ آتش گیر نیست و سمیت ندارد، ولی فسفر سفید از خطرناکترین سمهاست. فسفر در آب غیرمحلول است، ولی در بنزین و سولفور کربن حل میشود و محلول آن بسیار آتش گیر و خطرناک است. چگالی فسفر سفید 1/84 وچگالی فسفر سرخ 2/18 است. ( از فرهنگ فارسی معین ).

فرهنگ معین

(فُ فُ ) [ فر. ] (اِ. ) عنصری است جامد به رنگ های سفید، زرد، قرمز، قهوه ای، بنفش که بوی سیر می دهد و در آب حل نمی شود. چون در هوا فاسد می گردد آن را در آب نگه می دارند.

فرهنگ عمید

عنصر غیر فلز شیمیایی زردرنگ، با بخارهای سمّی، و قابلیت اشتعال فراوان که در تهیۀ کبریت، کودهای شیمیایی، و آلیاژها کاربرد دارد.

فرهنگ فارسی

عنصرشیمیائی که درعالم نباتات وحیوانات دراجسام آلی واستخوان حیوانات وجوددارد، رنگش زردروشن، خالص آن درطبیعت نیست
( اسم ) جسمی است زرد رنگ که سطح آن برنگ قهوه یی یا سفید است. بوی سیر می دهد و در آب غیر محلول است و چون در هوا فاسد می گردد آن را در آب نگه میدارند از آب سنگین تر و در ۴۴ درجه ذوب می شود. فسفر مایع در ۲۸۷ درجه می جوشد ( البته در محیطی بدون اکسیژن ) و تکائف نسبی بخار آن نشان می دهد که جرم مولکولی فسفر ۱۱۴ یعنی مولکول فسفر چهار اتمی است. فسفر به دو صورت مختلف که خواص آنها کاملا مشخص و ممتاز است وجود دارد: فسفر سفید و فسفر سرخ. اگر به فسفر سفید نور بتابد قرمز می شود. فسفر سرخ آتشگیر نیست و سمیت ندارد ولی فسفر سفید از خطرناکترین سمهاست. فسفر در آب غیر محلول است ولی در بنزین و سولفور کربن حل می شود و محلول آن بسیار آتشگیر و خطرناک است. چگالی فسفر سفید ۱ / ۸۴ و چگالی فسفر سرخ ۲ / ۱۸ است

دانشنامه آزاد فارسی

فُسْفُر (phosphorus)
مشتق از فسفروس یونانی به معنای کم تحمل. عنصری غیر فلزی و شدیداً فعال، با نماد P، عدد اتمی ۱۵، جرم اتمی نسبی ۳۰.۹۷۳۸. در طبیعت به صورت فسفات، عموماً به شکل کانی آپاتیت، یافت می شود و برای حیات حیوانات و گیاهان ضروری است. ترکیبات فسفر در کودها، مواد شیمیایی آلی متنوع، کبریت ها، مواد آتش بازی، و در فولاد و شیشه به کار می روند. در ۱۶۷۴، اولین بار کیمیاگر آلمانی، هنینگ براند، فسفر را شناسایی و آن را از اوره تهیه کرد. این عنصر سه شکل آلوتروپیک دارد: یک پودر سیاه، یک جامد مومی به رنگ زرد ـ سفید که خود به خود در هوا آتش می گیرد و گاز سمی پنتواکسید فسفر تولید می کند، و یک پودر قرمز ـ قهوه ای که نه سمی است و نه خود به خود می سوزد.

جملاتی از کلمه فسفر

در آکواپونیک عناصر غذایی موجود در آب استخر پرورش ماهی به عنوان کود در سیستم هیدروپونیک و در بستر گیاهان مصرف می‌شود و این عمل برای ماهی نیز سود دارد چون تجمع مواد تولید شده ناشی از تجزیه بقایای گیاهان و میکروارگانیسم‌ها در بستر استخر و ترکیبات ازته و فسفر ناشی از تغذیه ماهیان در آب تجمع یافته و عامل محدودکننده شرایط زیست ماهیان می‌شود.

از نظر جرم، سلول‌های انسان دارای ۶۵–۹۰٪ آب هستند. از این رو اکسیژن بخش عمده‌ای از جرم انسان را تشکیل می‌دهد. ۹۹٪ جرم بدن انسان از ۶ عنصر اکسیژن، کربن، هیدروژن، نیتروژن، کلسیم و فسفر تشکیل شده‌است.