شیرین

شیرین یکی از ملکه‌های تأثیرگذار ساسانی و از معشوقه‌های معروف و محبوب در ادبیات فارسی به شمار می‌آید. نظامی او را ملکه‌ای ایرانی با ریشه ارمنی معرفی کرده و طبق برخی منابع دیگر، شیرین اصالتاً اهل شوش یا خوزستان و پیرو مذهب مونوفیزیت بوده است. بر اساس روایت فردوسی، پس از ازدواج خسرو با مریم، در مسیر او قرار می‌گیرد و یادآور خاطرات جوانی‌شان می‌شود. به این ترتیب، او به حرمسرای شاه وارد شده و در نهایت مریم را مسموم و به قتل می‌رساند. طبق نوشته‌های داستانی، وی بسیار زیبا و مورد عشق و محبت خسرو پرویز بوده است. سبئوس نیز او را با عنوان ملکه بزرگ یاد کرده است. بر اساس منابع موجود، شیرین در آغاز سلطنت خسرو با او رابطه داشت. هرچند که مقام او پایین‌تر از شاهدخت مریم، دختر موریس امپراتور روم و همسر نخست خسرو بود، اما به دلیل علاقه عمیق خسرو به او، نفوذش در دربار بسیار زیاد بود. ثعالبی می‌گوید که خسرو در دوران ولیعهدی به عشق وی دلبسته بود، اما در پی آشوب بهرام چوبین، مدتی او را فراموش کرد. پس از بازپس‌گیری تخت سلطنت، بلافاصله شیرین را به همسری برگزید و تمام وجودش را به او سپرد و او را چون جانش عزیز می‌داشت. این ازدواج برای بزرگان ناخوشایند بود، زیرا معتقد بودند که وی، که دوشیزه و باکره بود، خود را بدون ازدواج در اختیار خسرو قرار داده و چنین زنی شایسته همسری پادشاه نیست. اما خسرو پاسخ داد که او به خاطر من بدنام شده و اکنون که با من ازدواج کرده، مانند جامی زرین و پاکیزه شده است. بزرگان نیز سخن او را تأیید کردند. فردوسی نیز این داستان را به زیبایی در شاهنامه به نظم درآورده است. در نهایت، به دلیل حسادت به مریم، پس از یک سال او را به طرز ناشناسی (احتمالاً با زهر) به قتل می‌رساند.