انفعال

انفعال. [ اِ ف ِ ] ( ع مص ) شدن کار، یقال: فعلته فانفعل. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). کرده شدن. ( تاج المصادر بیهقی ). || اثر پذیرفتن. || شرمنده شدن. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). || مقوله انفعال یا ان ینفعل یکی از مقولات عشر ارسطو و یکی از مقولات نه گانه عرضی است و آن عبارت از اثری است که از فاعل در منفعل حاصل می شود و در تعریف آن گفته اند: «هو کون الجوهر بحیث یتأثر عن غیره تأثراً غیر قارالذات مادام کونه کذلک ». تأثر جسم را از غیرش بنحو تأثر غیر قارالذات و مداوم انفعال گویند در مقابل فعل که «هو کون الجوهر بحیث منه اثر فی غیره قارالذات مادام السلوک فی هذا التأثیر التجددی ». که عبارت از تأثیر تجددی در غیر باشد مانند تسخین و تسخن که تسخین فعل است و تسخن انفعال. ( از اسفار ج 2 ص 74 و دستورالعلماء ج 1 ص 204 و تهافت التهافت ص 432 بنقل فرهنگ علوم عقلی ). آن اعتبار که به نسبت با فاعل بود از آن روی که فاعل موجد آن حال بود آن را فعل خوانند و آن اعتبار که به نسبت با منفعل بود از آن روی که قابل آن حال بود آن را انفعال خوانند. ( اساس الاقتباس ص 52 ). || ( اِمص ) شرمندگی. شرمساری. خجالت. خجلت. ( یادداشت مؤلف ). شرمساری. شرم. حیا. خجالت.