نازخاتون

لغت نامه دهخدا

نازخاتون. ( اِخ ) دختر امیر کردستان بود و ضیاع و عقار فراوان داشت. در دوران سلطنت الجایتو مردی به نام محمد که خطیب همدان بود و با نازخاتون غرضی داشت امیرچوپان را به تصرف املاک و اموال وی برانگیخت. خواندمیر شرح واقعه را بدین صورت نوشته است : در اواخر ایام دولت الجایتو... محمد نامی که خطیب همدان بود، بنابر غرضی که داشت قباله کهنه ای بنام نازخاتون بنت امیر کردستان به دست آورد و آن را به نزد امیرچوپان برده عرض کرد که پدر شما ملک بهادر... در زمان هلاکوخان نازخاتون را اسیر گرفته بود و به حکم یرلیغ اسباب و املاک نازخاتون ملک ملک بهادر بوده و حالا به حسب ارث به شما می رسد و در مملکت عراق ضیاع و عقار نازخاتون بسیار است و امیرچوپان این سخن را کالنقش فی الحجر بر لوح دل نگاشته جمعی از نوکران خود را مصحوب آن قاضی متدین به ولایات بفرستاد تا چند موضع در قزوین و خرقان وهمدان به تحت تصرف درآوردند و این حدیث غریب در میان شهر شهرت یافته هر برزگری که از مالک مزرعه نفرت داشت می گفت این موضع داخل املاک نازخاتونست لاجرم فریاداز نهاد خلایق برآمد و امیر ایسن قتلغ و خواجه رشید زبان به نصیحت امیرچوپان گشاده طوعاً او کرهاً او رااز مقام خرخشه درگذرانیدند تا به همان چند موضع که گرفته بود قناعت نمود. و در زمان سلطان ابوسعید بهادرخان که اختیار و اعتبار امیرچوپان به مرتبه کمال رسید قاضی محمد به اتفاق دیگری از اهل دیانت خریطه ای کهنه که دویست تمسک که مشتمل بر اسباب و املاک دو سه ولایت نهاده بودند نزد امیرچوپان برده گفتند که ما درفلان موضع خانه می ساختیم ناگاه این قبالجات را که به اسم نازخاتونست یافتیم و امیرچوپان حاصل آن موضع رااز شیر مادر حلال تر تصور کرده وکلاء او دست تصرف به مزارع و املاک رعایا دراز کردند و کار به جائی رسید که اسبابی را که به دو سه هزار دینار می ارزید مردم از وهم آنکه نگویند ملک نازخاتون بوده به دو سه دینار می فروختند. ( از تاریخ حبیب السیر ج 3 ص 118 ). و چون کاراین فتنه بالا گرفت و ایمنی از میان مردم برخاست خواجه علیشاه جیلان جمیع ادعاهای امیرچوپان را بر املاک نازخاتون به مبلغ بیست هزار دینار بازخرید کرد و فتنه خوابید. و نیز رجوع به تاریخ مغول ص 323 و 334 شود.

فرهنگ معین

(اِ. ) نوعی چاشنی ایرانی که از بادمجان کباب شدة ساطوری ، سیر و ریحان خرد شده و آب غوره درست می شود.

فرهنگ فارسی

دختر امیر کردستان بود و ضیاع و عقار فراوان داشت .

فرهنگ اسم ها

اسم: نازخاتون (دختر) (فارسی) (تلفظ: naz khaton) (فارسی: نازخاتون) (انگلیسی: naz khaton)
معنی: بانوی زیبا، نام دختر امیر کردستان در زمان پادشاهای الجایتو

دانشنامه عمومی

نازخاتون نوعی ترشی است که از بادمجان کبابی ساطوری، سیر و ریحان خرد شده و آب انگور ( یا آبغوره ) درست می شود. این چاشنی که از ترشی های معروف مازندران می باشد دارای مزهٔ دلنشینی است. نوع دیگر آن نیز با کدو سبز، سیر، گوجه سبز ( آلوچه ) ، ریحان و گلپر درست می شود. خاستگاه اصلی نازخاتون استان مازندران و شهر بابل می باشد. همچنین وب سایت اطلس جهانی غذا که غذاهای محبوب ملل را معرفی می کند «نازخاتون» غذای مازندرانی را نیز در فهرست خود قرار داده است و آن را به عنوان غذای خوشمزه این استان شمالی معرفی و خاستگاه آن را نیز بهشهر اعلام کرده است. این وبسایت در خصوص طعم نازخاتون نوشت اگر چه نازخاتون غذای ساده ای است، اما طعم نهایی آن پیچیده است و طعم بادمجان دودی با طراوت سبزی و تند بودن آب آن، این چاشنی را فوق العاده می کند.
• بادمجان قلمی ۸ عدد
• آبغوره یک و نیم لیوان
• سبزی دلال
• سیر رنده شده ۲ قاشق سوپ خوری
ترشی نازخاتون یکی از انواع ترشی های خوشمزه مازندران است که با بادمجان کبابی درست می شود. برای تهیه ترشی ناز خاتون خوشمزه ابتدای کار بادمجان را می شوییم، سپس روی دستمال حوله ای قرار می دهیم تا کاملاً خشک شود. در ادامه بادمجان ها را روی حرارت متوسط قرار می دهیم تا کبابی و نرم شوند. حالا بادمجان ها را درون یک ظرف درب دار قرار می دهیم، سپس درب آن را می بندیم و اجازه می دهیم بادمجان ها به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه درون ظرف بمانند تا عرق کنند و به راحتی پوست آن ها جدا شود. بعد آن ریحان را می شوییم، سپس درون آبکش قرار می دهیم تا آب اضافی اش خارج شود. در ادامه بادمجان ها را روی تخته گوشت قرار می دهیم، سپس پوست آن ها را جدا می کنیم و به صورت ریز خرد می کنیم. در مرحله بعدی فلفل را به صورت ریز خرد می کنیم، سپس بادمجان ها را به همراه ریحان خرد شده، فلفل، سیر، نمک و آبغوره درون یک کاسه مناسب می ریزیم و خوب مخلوط می کنیم تا مواد ترکیب و یکدست شود. حالا یک ظرف درب دار شیشه ای مناسب انتخاب می کنیم، سپس درون آن را با یک دستمال تمیز خشک می کنیم و ترشی را درون آن می ریزیم، سپس درب ظرف را محکم می بندیم تا از ورود هوا درون شیشه جلوگیری کنیم. در نهایت ترشی را یک روز درون یخچال قرار می دهیم تا جا بیفتد. این ترشی خیلی سریع آماده مصرف می شود و بعد از یک روز می توانیم آنرا در کنار انواع غذاها سرو کنیم. بادنجان ها را می توان کبابی کرد یا در صورت تمایل آنها را در فر به مدت نیم ساعت قرار داد تا نرم شوند. سپس آن ها را پوست می کنیم و خوب ساطوری می کنیم. آنگاه بادنجان ساطوری شده را با آب غوره مخلوط کرده و پس از آن سیر رنده شده را ریخته و سپس می چشیم که در صورت سفت بودن کمی آب یا آب غوره دوباره به آن می افزاییم و در آخر مقداری نمک نیز اضافه می کنیم.

ویکی واژه

نوعی چاشنی ایرانی که از بادمجان کباب شدة ساطوری، سیر و ریحان خرد شده و آب غوره درست می‌شود.