دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
عقل (۴۹ بار)ها (۱۳۹۹ بار)
فهم. معرفت. درک. . یعنی آن را پس از فهمیدنش دگرگون میکردند در حالیکه میدانستند «وَهُمْ یَعْلَمُونَ» راجع به تحریف و «عَقَلُوهُ» راجع به فهم کلاماللَّه است. . و گفتند: اگر گوش می دادیم و میفهمیدیم در میان اهل سعیر نمیبودیم . جز دانایان آن را درک نمیکنند. اگر آیات قرآن را تتّبع کنیم خواهیم دید که عقل در قرآن به معنی فهم و درک و معرفت است. طبرسی فرموده: عقل، فهم، معرفت و لبّ نظیر هماند راغب گوید: به نیروئی که آماده قبول علم است عقل گویند همچنین به علمی که به وسیله آن نیرو به دست آید. عقل به معنی اسمی در قرآن نیامده و فقط به صورت فعل مثل «عَقَلُوهُ - یَعْقِلُون - تَعْقِلُون - نَعْقِلُ» به کار رفته است، در روایات آمده «اَلْعَقْلُ ما عُبِدَ بِهِ الرَّحْمنُ...»«ما خَلَقَ اللَّهُ خَلْقاً اَکْرَمَ عَلَیْهِ مِنَالْعَقْلِ» مراد از آن ظاهراً همان نیروی فهم و درک انسانی است.
