دانشنامه اسلامی
عدل تشریعی بدین معنا است که اوامر و نواهی و هر آن چه خداوند بر انسان تکلیف کرده است، بر دادگری و عدالت است.
قرآن کریم، بعثت پیامبران را برای آن میداند که جامعه انسانی را به سوی قسط و عدل برند. و به پیامبر اسلام (ص) فرمان میدهد: «بگو پروردگارم مرا به قسط و عدل امر فرموده است.» قسط و عدل آنگاه پای میگیرد که نظام قانونگذاری، دادگرانه باشد و دیگر آن که قوانین با دادگری اجرا گردند.
نمونههایی از عدل تشریعی
الف. در نظام قانونگذاری اسلام شخص نابالغ و مجنون از تکلیف فارغ است؛ زیرا این دو، توان بدنی و نیروی عقلانی بایسته تکلیف را ندارند.
ب. اسلام تکلیفی بر ننهاده است که مکلّفان نتوانند و بدین روی، روزه بر بیماران واجب نیست و چون آب پیدا نشود،تکلیف وضو ساقط است و کسی که ایستاده نمیتواند، میباید نشسته نماز بگزارد و به طور کلّی هیچ حکم شاق و حرجی در قوانین اسلام نیست.
ج. برخی امور حرام، در حال اضطرار، مباح میگردند و پیامبر اسلام (ص)، بنابر روایت، نُه امر را از امت خویش برداشته است.
