دانشنامه اسلامی
وی در بغدادزاده شد و در همان شهر زندگی کرد و پرورش یافت. گفته شده که او خود را از نسل نُعمان بن منذر می دانست. تولد او را در 732ق و سیوطی درگذشتش را به سال 798ق ثبت کرده است.
خاندان وی، اهل علم و فضیلت بودند و سه تن از آنان یعنی جد وی، پدرش و خود او، تقریباً تا اواخر سده هشتم هجری، به هنگام یورش اول تیمور لنگ به بغداد(795ق1393/م)، در مستنصریه تدریس می کردند. از آثار بر جای مانده وی، «دارالقرآن الجمالیة» یا «جامع العاقولی» کنونی است که در آغاز، مدرسه ای برای دانش پژوهان بود و بعد به صورت جامع درآمد. وی این مدرسه را بر مرقد پدرش بنا نهاد و بر آن موقوفاتی معین کرد. بنا به گفته ابن حجی، وی بر علوم گوناگون زمان خود از حدیث، فقه و ادبیات چیره بود و همواره قاضیان و وزیران به علت مقام علمی وی به سویش روی می آوردند. و ی نزد پدرش و سراج قزوینی و دیگر عالمان روزگار آموزش دید و از آنان حدیث شنید.
ابن حجر نقل کرده که وی در سفر به شهرهای مکه، مدینه، دمشق، حلب، حدیث می گفت و یک بار به مدت چند ماه، پیش از موسم حج در حلب اقامت گزید. همچنین مدتی در بیت المقدس حدیث می گفت. بین او و سلطان احمد بن اویس جلایری، اختلافی پیش آمد. از این رو وی به سوی تکریت روان شد و سپس به حلب روی آورد. وی به هنگام هجوم تیمور لنگ به بغداد به همراه سلطان احمد بن اویس از آن شهر گریخت، ولی اموالش به یغما رفت و خانواده اش به اسارت گرفته شد. وی نخست در شام رحل اقامت افکند.
همچنین مجموعه ای از مکاتبات وی با عنوان منشآت در کتاب «الانصاف بین الحاوی و ما اورد من الخلاف فی مدح السطان احمد» ثبت شده است.
وی در ادامه مسافرت هایش به قاهره رفت و بعد از مدتی، در رمضان796ق به همراه سلطان احمد به بغداد بازگشت؛ ولی پنج ماه بعد درگذشت و بنا به وصیتش، در جوار مرقد معروف کرخی به خاک سپرده شد.
