دانشنامه اسلامی
تکرار در قرآن: ۲(بار)
باز شدن. آشکار شدن. آنگاه که قبرها گشوده شود. راغب بنا به قولی احتمال میدهد که این کلمه مرکّب باشد از بُعِثَ و اُثیرَ (هر دو به صیغه مجهول) یعنی برانگیخته و پراکنده شد. مجمع البیان مطلق زیر و رو شدن نقل میکند. آیا نمیدانید آن وقت را که آنچه در قبرهاست آشکار شود. جوهری گوید: «یقال بذعْثِرَت السیئی... اذا ایْتَخْرَجَتَه وَ کَشَفَته» ابن اثیر در نهایه آورده: «تَبَعْثَرَتْ نَفْسی: جاشت و انقلبت». بنابراین باید گفت مراد از آیه فوق ظاهر شدن و خارج شدن آنچه در قبرهاست و اکنون چیزی جز خاک در قبرها نیست و هر قدر آنها را زیرو رو کنیم چیزی جز خاک ظاهر نخواهد شد ولی آنگاه که سلّولهای خشکیده شروع به فعالیّت کرده و مبدّل به اجساد شدند معلوم میشود در این قبور چیزهای بسیاری بوده است. و آیه اول ظاهراً به معنی باز شدن است. به مضمون آیه و آیه بشر در نهان خانه قبور زنده شده و از نو بر خواهد خاست مانند کرم خاکی که در زیر خاک بوجود میآید .بنابراین نمیشود گفت: مراد از «بعثر» بیرون ریختن خاکهاست. قبر به معنی نهان خانه است و معنی آیه «اذا بُعثِرَ ما فی الْقُبور» این میشود: آنگاه آنچه در نهان خانههاست ظاهر و آشکار گردد، همانطور که برق در میان ابرها و شیر در میان خون گاو و عسل در گلها نهان است همچنین مردگان در نهان خانه عالم نهان اند و روز قیامت آشکار خواهند شد. احتیاج نداریم که بگوئیم مراد از قبور، قبور معمولی اند بلکه اگر مخفی گاه مطلق بگیریم کافی است. در خاتمه باید گفت: در این دو آیه هر چه بیشتر دقّت شود به جاست.
