دانشنامه اسلامی
از آنجا که این اثر شرح کتاب قانونچه است ساختار آن هم همانند کتاب قانونچه مشتمل بر ده مقاله است و هر مقاله در چندین فصل طبقه بندی شده است؛ البته کتاب التحفة الناصریة شرح نه مقاله اول است و سخنی از مقاله دهم و شرح آن به میان نیامده است، حتی مؤلف اشاره ای هم نکرده که چرا از شرح این قسمت از کتاب صرف نظر کرده است.به هر حال این اثر شرحی عربی و آمیخته با متن است و مؤلف سعی کرده است با استفاده از منابع مهم طبی و نگاشته اطبای مشهور این کتاب را شرح کند. مؤلف در این اثر از قانون ابن سینا، شرح قانون حکیم علی گیلانی، اشارات ابن سینا، شرح قانون قطب الدین شیرازی، شرح تجرید قوشجی، صحاح اللغه جوهری، شرح قانون آملی، شرح کازرونی بر الموجز، کامل الصناعة اهوازی، کتاب المائة مسیحی و منابع متعدد دیگری سود جسته است.
[ویکی نور] التحفة الناصریة تألیف حکیم ابوالقاسم نائینی اصفهانی، از جمله نگاشته های طبی مختصری است که مؤلف آن را در شرح قانونچه تألیف محمود چغمینی به رشته تحریر درآورده است. مؤلف این اثر را در سال 1276ق به رشته تحریر در آورده است. (التحفة الناصریة، ص398) و همان گونه که خود گفته است آن را به ناصر الدین شاه قاجار هدیه نموده است. (همان، ص5).
از آنجا که این اثر شرح کتاب قانونچه است ساختار آن هم همانند کتاب قانونچه مشتمل بر ده مقاله است و هر مقاله در چندین فصل طبقه بندی شده است؛ البته کتاب التحفة الناصریة شرح نه مقاله اول است و سخنی از مقاله دهم و شرح آن به میان نیامده است، حتی مؤلف اشاره ای هم نکرده که چرا از شرح این قسمت از کتاب صرف نظر کرده است.
به هر حال این اثر شرحی عربی و آمیخته با متن است و مؤلف سعی کرده است با استفاده از منابع مهم طبی و نگاشته اطبای مشهور این کتاب را شرح کند. مؤلف در این اثر از قانون ابن سینا، شرح قانون حکیم علی گیلانی، اشارات ابن سینا، شرح قانون قطب الدین شیرازی، شرح تجرید قوشجی، صحاح اللغه جوهری، شرح قانون آملی، شرح کازرونی بر الموجز، کامل الصناعة اهوازی، کتاب المائة مسیحی و منابع متعدد دیگری سود جسته است.
در مقدمه مختصر این کتاب که به قلم آقای دکتر محمد مهدی اصفهانی نگاشته شده آمده است: «این اثر اصولاً شرح قانونچه نیست، بلکه همانگونه که مؤلف در مقدمه کتاب آورده اثری است برگرفته از آثار علماء متقدم و دربردارنده برخی از تجارب حکمای متأخر.»
ولی آنچه مدعای ما را تائید می کند و نشان می دهد که این اثر نه تألیف مستقل بلکه شرح کتابی مختصر از کتب طبی است دو مطلب است:
[ویکی فقه] التحفه الناصریه (کتاب). کتاب التحفة الناصریة، تالیف حکیم ابوالقاسم نائینی اصفهانی، از جمله نگاشته های طبی مختصری است که مؤلف آن را در شرح قانونچه تالیف محمود چغمینی به رشته تحریر درآورده است. مؤلف این اثر را در سال ۱۲۷۶ ق به رشته تحریر در آورده است. و همان گونه که خود گفته است آن را به ناصر الدین شاه قاجار، هدیه نموده است.
از آنجا که این اثر شرح کتاب قانونچه است ساختار آن هم همانند کتاب قانونچه مشتمل بر ده مقاله است و هر مقاله در چندین فصل طبقه بندی شده است؛ البته کتاب التحفة الناصریة شرح نه مقاله اول است و سخنی از مقاله دهم و شرح آن به میان نیامده است، حتی مؤلف اشاره ای هم نکرده که چرا از شرح این قسمت از کتاب صرف نظر کرده است.به هر حال این اثر شرحی عربی و آمیخته با متن است و مؤلف سعی کرده است با استفاده از منابع مهم طبی و نگاشته اطبای مشهور این کتاب را شرح کند. مؤلف در این اثر از قانون ابن سینا، شرح قانون حکیم علی گیلانی، اشارات ابن سینا، شرح قانون قطب الدین شیرازی، شرح تجرید قوشجی، صحاح اللغه جوهری، شرح قانون آملی، شرح کازرونی بر الموجز، کامل الصناعة اهوازی، کتاب المائة مسیحی و منابع متعدد دیگری سود جسته است.
گزارش محتوا
در مقدمه مختصر این کتاب که به قلم آقای دکتر محمد مهدی اصفهانی نگاشته شده آمده است: «این اثر اصولا شرح قانونچه نیست، بلکه همان گونه که مؤلف در مقدمه کتاب آورده اثری است برگرفته از آثار علماء متقدم و دربردارنده برخی از تجارب حکمای متاخر.»ولی آنچه مدعای ما را تائید می کند و نشان می دهد که این اثر نه تالیف مستقل بلکه شرح کتابی مختصر از کتب طبی است دو مطلب است:
دلیل مستقل نبودن کتاب
اولا مؤلف در مقدمه خود تصریح می کند که این اثر شرح رساله ای است در طب و البته از آنجا که این شرح، شرحی مزجی و آمیخته با متن است، متن و شرح چندان از هم متمایز نیست. ثانیا عباراتی را که مؤلف شرح نموده عینا عبارات کتاب قانونچه است.قانونچه، نگاشته محمود چغمینی یکی از مهم ترین و مشهورترین کتب درسی طب سنتی است که در محافل درسی تدریس و تدرس می شده از این رو شروح بسیاری بر آن نگاشته شده است که کتاب حاضر از آن جمله است.شاید نتوان این شرح را همانند مفرح القلوب حکیم اکبر ارزانی از شروح معتبر و مهم قانونچه دانست، ولی چند شاخصه می توان برای این اثر ذکر کرد:
خصوصیات شرح
...
