دانشنامه اسلامی
به نظر برخی مؤلفان، انگیزه اصلی شیبانی برای تألیف کتاب آن بوده که مبانی و مبادی احکام و مسائل فقهی را بیان کند، به ویژه آن مبانی که بر پایة دقایق ادبیات عرب و علوم دیگر استوار است و مردم از آن ها آگاهی ندارند. تاریخِ دقیقِ تألیف آن معلوم نیست، ولی گفته اند که کتاب پس از الجامع الصغیر تألیف شده است. ظاهراً شیبانی مطالب الجامع الکبیر را علاوه بر استادش، ابویوسف، از دیگر علمای عراق نیز اخذ کرده است. ابوحفص کبیر (متوفی ۲۶۴)، علی بن مَعْبَد (متوفی ۲۱۸)، ابوسلیمان جوزجانی (متوفی بعد از ۲۰۰) هشام بن عبیداللّه رازی و محمدبن سَماعه (متوفی ۲۳۳)، کتاب را از استادشان، شیبانی، نقل کرده اند.
تحریر دوم کتاب
شیبانی پس از نخستین نگارشِ کتاب، ابواب و مسائل دیگری به آن افزود و بعضی عبارات را روان تر و زیباتر کرد و شاگردانش تحریر دوم کتاب را هم از او روایت کردند. به نوشته نَدَوی ، تعابیر کتاب نشان می دهد که بخش اعظم کتاب، نگاشتة خود شیبانی است، ولی در برخی موارد، راویان تغییراتی اعمال کرده و به آن نکاتی افزوده اند.
ابواب کتاب
الجامع الکبیر مشتمل بر ۲۲ کتاب (باب اصلی) فقهی و هریک در بر گیرندة چند باب فرعی است که شامل تمام ابواب فقهی نمی شود. در حالی که در برخی موضوعات فقهی، مانند نماز و روزه ، فروع فقهیِ اندکی مطرح شده، در برخی مباحث دیگر مانند « اَیْمان » (سوگندها) و « بیع »، تفصیل بیشتری دیده می شود. شیبانی در بیشترِ مسائل، به ویژه مسائل مورد اتفاق نظر، از کسی نام نبرده، ولی در برخی موارد پس از اشاره به نظر ابوحنیفه و ابویوسف، نظر خود را ذکر کرده است. روش او، ایجاز در مطالب و پرهیز از حشو و عبارت پردازی و در عین حال بیان دقیق مسائل فقهی است. این نکته هم موجب استواری و استحکام متن کتاب و هم موجب دشوار شدن فهم برخی مسائل شده است. مسائل فقهی در این کتاب به صورت فتوایی و بدون استدلال فقهی آمده، با این همه، دلیل و مبنای احکام مذکور، با نگاه دقیق به تفاصیل بحث و تعابیر مؤلف، در موارد بسیاری قابل استنباط است.
کتاب مرجع در فقه حنفی
...
