دانشنامه اسلامی
رازی در این اثر به نحوه ای موجز و مختصر ولی با بیان عناصر اصلی در تشخیص و علاج به بررسی بیماری ها پرداخته است. با توجه به اینکه رازی در این کتاب و در مواضع متعددی از آن حواله به کتاب المنصوری فی الطب می دهد. از سوی دیگر رازی در کتاب دیگرش الطب الروحانی نامی از این کتاب به میان نمی آورد در حالی که از بسیاری نگاشته های طبی دیگرش یاد می کند به نظر می رسد تالیف کتاب تقاسیم العلل مربوط به دهه آخر عمر رازی است.
ساختار
کتاب حاوی ۱۵۰ باب است که در این برنامه تنها جلد اول کتاب مشتمل بر پنجاه باب آمده است. ترتیب ابواب و چینش مباحث این اثر همانند بسیاری از کتبی است که پیرامون مبحث بیماری ها و معالجه آنها به رشته تحریر درآمده است، یعنی از بیماری های سر شروع شده و با مبحث بیماری های عمومی (همانند تب) پایان پذیرفته است. مبحث ابتدایی این اثر داءالثعلب و مبحث پایانی آن جدری و حصبه است.شیوه تحریر مباحث و بیان آنها نیز نسبتا خالی از پیچیدگی است. مؤلف در هر باب ابتدا بیماری را معرفی نموده، سپس متعرض علت و سبب آن می شود همچنین انواع و گونه های هر بیماری را بیان می کند و در پایان معالجه هر یک را ذکر می نماید.
گزارش محتوا
کتاب تقاسیم العلل مملو از مصطلحات طبی است از این رو در نگارش فرهنگ نامه های طبی منبعی سودمند به شمار می رود.نکته ای که تذکر آن خالی از فائده نیست آن است که در میان مباحث مطرح شده پیرامون بیماری ها، مبحث جدری و حصبه که آخرین باب کتاب است دربرگیرنده اطلاعات بسیار سودمندی است که چندان تفاوتی با آنچه پزشکی امروز به آن دست یافته ندارد. البته رازی رساله ای مستقل پیرامون جدری و حصبه به رشته تحریر درآورده است.این اثر مجموعه جالب و در عین حال مختصر پیرامون بیماری ها است از این رو برای کسانی که توانایی و یا حوصله مراجعه به کتب مفصل را ندارند اثری سودمند است، خصوصا این که نگارش این اثر مربوط به اواخر حیات رازی است یعنی دورانی که رازی در اوج تجربه پزشکی است و کتاب های پزشکی فراوانی قبل از این اثر به رشته تحریر درآورده است.در تحریر مباحث و به مقتضای حال هر بیماری گاه یک صفحه و یا کمتر به آن اختصاص پیدا می کند، مانند بیماری انتشار الشعر ، کابوس و عشق و گاه چندین صفحه، مثل بیماری صراع و درد گوش
وضعیت کتاب
...
