دانشنامه اسلامی
کتاب با سخن ناشر شروع می شود و دارای فهرست مطالب، مقدمه، محتوا در سه فصل (کلیات و مفاهیم، مبانی امامت و خلافت از دیدگاه اهل سنت و ادله قرآنی اهل سنت) و کتابنامه است. نویسنده از دویست وسی ویک منبع استفاده کرده است. از مهم ترین آنها، ینابیع المودة لذوی القربی، النکت الاعتقادیة شیخ مفید، میزان الاعتدال فی نقد الرجال ذهبی، مفاتیح الغیب فخر رازی ، معجم الکبیر و الأوسط طبرانی، مسندهای احمد بن حنبل و بزار، مروج الذهب مسعودی، مستدرک حاکم، ] طبرسی، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل زمخشری، فتوح البلدان بلاذری، فتح القدیر شوکانی، الغدیر علامه امینی، الصواعق المحرقة ابن حجر، صحاح مسلم و بخاری، شرح نهج البلاغة ابن ابی الحدید، سیره ابن هشام و.....
دژآباد در مقدمه می نویسد: «برخی از مفسران و متکلمان اهل سنت، کوشیده اند برای آنچه پس از درگذشت پیامبر اکرم(ص) رخ داد، مستندات قرآنی بیابند. آنان بر اساس مبانی خاصی که مطرح می کنند، به آیاتی از قرآن کریم برای اثبات خلافت و برتری ابوبکر و دیگر خلفا استناد می کنند. مهم ترین مبانی اهل سنت عبارت است از: قرشی بودن، علم، اجتهاد، عدالت، ضرورت نداشتن افضلیت امام و ضرورت نداشتن نص. مهم ترین مستندات قرآنی آنان نیز عبارت است از: آیات سوره لیل، آیه مخلفین (فتح: 16)، آیه ارتداد (مائده: 54)، آیه استخلاف (نور: 55)، آیه اولوا الفضل (نور: 22)، آیه غار (توبه: 40) و آیات سوره حمد و آیه صدیقین (نساء: 69). اهل سنت برای اثبات ادعای خود، به دو محور «روایات و اجماع» و «تحلیل درونی از آیات» استناد کرده اند»..
او می نویسد روایات مورد استناد اهل تسنن درباره این امر ضعیف السند و مبتلا به معارض هستند. همچنین دلالت آیات مورد استناد آنان اجماعی نیست و مخالف هایی دارد. فصل اول کتاب به بیان کلیات و مفاهیم موضوع می پردازد. نویسنده در این مسیر، مقدمات و تعاریف بحث، موضوع تحقیق و بیان سؤال های مرتبط با آن، هدف و ضرورت تحقیق و پیشینه آن را مطرح می کند و سپس به بیان تعریف لغوی و اصطلاحی خلیفه و امام می پردازد. او ضمن بیان جایگاه و اهمیت امامت و خلافت در بین مسلمانان، امامت را یکی از اصول دین شیعیان می شمرد و آن را منصب و مقامی الهی می داند. همچنین بیان می کند که امامت آخرین مرحله سیر تکاملی انسان است و شناخت امام اساس و پایه خداشناسی بوده، بلکه اساسا جهان هستی وابسته به وجود امام است..
او می نویسد: «امامت در مکتب امامیه، جزو اصول دین و از نظر لزوم اعتقاد، در ردیف توحید، نبوت و معاد است. منصب امامت در این مکتب، امتداد وظایف رسالت و پیامبری است و امام، به تمام وظایفی که برعهده پیامبر(ص) بود، قیام می کند و همه را انجام می دهد. در این مکتب، فلسفه بعثت پیامبران، با فلسفه نصب امام، یکی است. همان عللی که ایجاب می کند خداوند، پیامبری را برگزیند، ایجاب می کند که امامی را پس از پیامبر، منصوب فرماید»..
ادامه مباحث فصل اول کتاب در بیان فلسفه امامت و خلافت و وجوب وجود امام از دیدگاه فرقه های اسلامی است. نظر ابوبکر باقلانی، سیف الدین آمدی و سعدالدین تفتازانی از اشاعره، ابوعلی و ا بوهاشم جبائی و قاضی عبدالجبار از معتزله، ابوحفص نسفی از ماتریدیه در این قسمت بیان می شود و از دیدگاه امامیه هم ادله عالمان بزرگی چون علامه حلی، سید مرتضی و شیخ طوسی بر لزوم وجود امام به دلیل حفظ نظام اجتماعی مسلمانان، برقراری عدالت اجتماعی، انجام تکالیف اجتماعی، اجرای حدود الهی، لطف خداوند، حفظ شریعت به دست امام و تفسیر قرآن به دست او استدلال شده است..
