دانشنامه اسلامی
در روایات شریفه این نکته بارها تکرار و تایید شده است که قرآن کریم علاوه بر ظاهر، بطونی دارد: «ان للقرآن ظاهرا و باطنا» و برخی روایات برای قرآن هفت بطن و در برخی دیگر هفتاد بطن قائل شده است. البته مقصود از هفتاد بطن و مانند آن، کثرت بطون است نه آنکه عدد مخصوصی در نظر باشد.مرحوم آیت الله حکیم (رحمه الله) از برخی بزرگان نقل کرده که ما به اتفاق مرحوم سید اسماعیل صدر و مرحوم آخوند و بعضی بزرگان به خدمت مرحوم فتحعلی که مفسر بزرگی بودند، می رفتیم و ایشان روز اول، آیه ای را طوری معنا کرد که به ذهن ما نیامده بود. فردای آن روز همان آیه را طور دیگری معنا کرد و پس فردا همان آیه را به گونه ای دیگر و با عمق بیشتری معنا کردند.در مورد آیه ی کریمه ی «و انه فی ام الکتاب لدینا لعلی حکیم» (و آن در «ام الکتاب» (لوح محفوظ) نزد ما بلند پایه و استوار است.) از حضرت امام صادق (علیه السّلام) روایتی وارد شده که فرمود ما باطن قرآنیم و منظور از «علی» در این آیه امیرالمؤمنین (علیه السّلام) است. این تفسیر، تفسیر باطن قرآن است که آن حضرت نشان داده و مقصودشان آن است که حقیقت علوی، و نور محمدی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در آن مقام بلند «لدن» حضور دارد.از حضرت حسین بن علی و نیز از حضرت صادق (علیهم السّلام) نقل شده که فرمودند: «کتاب الله عزوجل علی اربعة اشیاء: علی العبارة و الاشارة و اللطائف و الحقائق، فالعبارة للعوام و الاشارة للخواص و اللطائف للاولیاء و الحقائق للانبیاء» یعنی، خدای عزوجل معارف خود را در قرآن کریم به چهار گونه بیان فرموده است: به صورت عبارت و لفظ صریح و اشاره و لطایف و حقائق که عبارات آن برای فهم توده ی مردم است و اشاراتش برای خواص و لطایف آن برای اولیاء و حقایق آن برای انبیای الهی است.
پاکان و فهم باطن قرآن
خدای سبحان فرمود: احاطه به حقیقت و باطن قرآن مقدور غیر پاکان نخواهد بود «لا یمسه الا المطهرون» . سپس آنان را چنین معرفی می کند: «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا» (خداوند فقط می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک سازد) رسول اکرم، علی بن ابی طالب و اهل بیت عصمت و طهارت (سلام الله علیهم اجمعین) را خدا از هرگونه آلودگی منزه و پاک کرده و ایشان که پاکند می توانند با روح و جان قرآن در ارتباط باشند.این بزرگان تجلی ذات اقدس اله را در قرآن می بینند در حالی که دیگران از مشاهده ی چنان جلوه ای بی بهره اند چنانکه امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) می فرماید: «فتجلی لهم سبحانه فی کتابه من غیر ان یکونوا راوه» و نیز فرموده: در قرآن کریم گذشته از مسائل ضروری و لازم زندگی بشری، معارف و مطالب دیگری وجود دارد که قرآن درباره ی آن ساکت است و من سخنگوی قرآنم! «فاستنطقوه ولن ینطق ولکن اخبرکم عنه» یعنی، تا پرسش خاص به ساحت مقدس قرآن ارائه نشود، جواب جدید و مناسب دریافت نمی شود، و هر کس توان چنین پرسشی را ندارد.
رسیدن به معارف قرآن
رسیدن به همه ی معارف قرآن، برای انسان کاملی آسان است که اگر مرتبه ی وجودی او مقدم بر قرآن نباشد، لااقل باید همسان باشد تا بتواند جامع و حافظ همه ی مطالب آن باشد. انسان کاملی که اولین ظهور حق و ظاهر کننده ی اسم اعظم ذات باری تعالی باشد، به همه ی حقایق قرآن تکوینی احاطه پیدا می کند و نیز انسان کاملی که به منزله ی جان آن اولین تجلی، تلقی شده، بی شک به معارف قرآن تدوینی راه دارد و همه ی معصومین (علیهم السّلام) که نور واحدند، خود، قرآنند. در عالم عقل، قرآن معقول و در عالم مثال، قرآن مجسم و در مرحله ی طبیعت، قرآن ناطقند. امامان معصوم (علیهم السّلام) اگر چه ممکن است در بعضی از مظاهر با یکدیگر تفاوت داشته باشند ولی در علم به قوانین الهی و تفسیر قرآن کریم یکسانند
برتری علمی امامان
...
