دانشنامه اسلامی
سببیت تصویبی، مقابل سببیت مخطئه و موافق نظریه تصویب بوده و سببیت اشعری و معتزلی را شامل می شود.
توضیح سببیت تصویبی
جمهور عالمان شیعه مخطئه بوده و معتقدند خداوند در لوح محفوظ احکامی دارد که در حق همگان ثابت است و ما به همان احکام واقعی مکلفیم و امارات نیز راه برای رسیدن به واقع می باشد و مجتهد در فتوای خود بر طبق امارات، یا به واقع می رسد (مصیب) و یا فتوای او مخالف واقع در می آید (مخطئ) که در این حالت او و مقلدانش معذور می باشند؛ از این رو، شعار شیعه این است که «للمصیب اجران و للمخطئ اجر واحد».
مصوبه بودن جمهور علمای سنی
ولی جمهور علمای سنی مصوبه بوده و دو گروه هستند:۱. اشاعره که معتقدند قبل از اجتهاد مجتهد، خداوند در عالم واقع هیچ حکمی ندارد و جعل حکم از سوی شارع مقدس، دایر مدار فتوای مجتهد است؛ به این صورت که احکام خداوند، تابع آرای مجتهدان بوده و هر مجتهدی مصیب و حکم او مطابق واقع است. این همان تصویبی است که در نزد شیعه باطل است.۲. معتزله، که معتقدند خداوند در واقع احکامی دارد که در حق عالم و جاهل مساوی است، اما احکام واقعی در مرحله شانیت باقی می ماند و تنها آن چه که مؤدای اماره است، در حق مکلفان به فعلیت می رسد و در صورتی که مؤدای اماره با واقع مطابق نباشد، حکمی مماثل با حکم واقعی در حق مکلفان جعل می گردد و جایگزین حکم شانی در واقع می گردد، که لازمه این نظر نیز تصویب است.
نکته
...
