دانشنامه اسلامی
مفسر در ابتدای کتاب مباحثی در علوم قرآن شامل آشنا شدن با قرآن و مقدمات استفاده از آن، موانع فهم معانی قرآن، آداب قاری قرآن و امور باطنی که باید رعایت نماید، فضیلت قرآن و ثواب تلاوت آن، نامهای قرآن، شماره سوره ها و آیات و کلمات و حروف قرآن، تأویل و تفسیر، برخی اصطلاحات مربوط به تفسیر( مانند: مجمل و متشابه، محکم و مبیّن، ناسخ و منسوخ، مطلق و مقید، خاص و عام، و ظاهر و باطن)، سوره ها و آیاتیکه در مکه یا مدینه نازل گشته اند، اولین و آخرین سوره ای که نازل گردیده و بحثی راجع به استعاذه، مطرح نموده اند.
ایشان در مورد ترجمه قرآن معتقد است عبارات قرآن ترجمه بردار نیست و حتی از لحاظ اسلوب با زبان عربی امروز و هیچ روز دیگر هم شباهت ندارد، لذا ترجمه آیات قرآن برای فهمیدن آن کافی نیست و چون سعی می شود که چیزی در ترجمه بر اصل آن اضافه نگردد، اشکال ترجمه و نارسایی آن زیادتر می شود بنابراین ترجمه کلام الهی و گنجاندن آن در قالب کلام بشری، آنهم در قالب زبان فارسی که نسبت به زبان عربی بسیار محدود است مانند گنجاندن آب اقیانوس در کاسه و سنجیدن نور خورشید با پیمانه است.
روش کلی ایشان در تفسیر به این ترتیب است که در ابتدای هر سوره، اطلاعاتی در زمینه تعداد حروف سوره، تعداد کلمات آن، تعداد آیات، تعداد رکوع، ترتیب نزول سوره، ترتیب تنظیم سوره در فهرست ترتیبی سوره ها و مکی یا مدنی بودن آن ارائه می دهند.
پس از آن آیاتی از سوره را که قصد ترجمه و شرح آنها را دارد، آورده به ترجمه و شرح منظوم توأم با نثر یک به یک آنها می پردازد. مرحله ترجمه و شرح از یکدیگر تفکیک شدنی نیست.
پس از اینکه ترجمه و شرح تک تک آیات آن مجموعه به پایان رسید به شأن نزول آنها می پردازد، شأن نزولها را از منابع مختلف نقل می نماید از قبیل کشف الاسرار، تفسیر طبری، مجمع البیان، آثار سیوطی، تفسیر تبیان، نمونه بینات، تفسیر برهان و...، و در بسیاری از موارد از ابن عباس، ابن مسعود، ضحاک، مجاهد، قتاده و... نقل نموده که منبع آن را ذکر نمی نماید.
[ویکی نور] انوار العرفان فی تفسیر القرآن. انوار العرفان فی تفسیر القرآن اثر ابوالفضل داور پناه به زبان فارسی است که در16 جلد منتشر شده است
مفسر در ابتدای کتاب مباحثی در علوم قرآن شامل آشنا شدن با قرآن و مقدمات استفاده از آن، موانع فهم معانی قرآن، آداب قاری قرآن و امور باطنی که باید رعایت نماید، فضیلت قرآن و ثواب تلاوت آن، نامهای قرآن، شمارۀ سوره ها و آیات و کلمات و حروف قرآن، تأویل و تفسیر، برخی اصطلاحات مربوط به تفسیر (مانند: مجمل و متشابه، محکم و مبیّن، ناسخ و منسوخ، مطلق و مقید، خاص و عام، و ظاهر و باطن)، سوره ها و آیاتیکه در مکه یا مدینه نازل گشته اند، اولین و آخرین سوره ای که نازل گردیده و بحثی راجع به استعاذه، مطرح نموده اند.
ایشان در مورد ترجمۀ قرآن معتقد است عبارات قرآن ترجمه بردار نیست و حتی از لحاظ اسلوب با زبان عربی امروز و هیچ روز دیگر هم شباهت ندارد، لذا ترجمه آیات قرآن برای فهمیدن آن کافی نیست و چون سعی می شود که چیزی در ترجمه بر اصل آن اضافه نگردد، اشکال ترجمه و نارسایی آن زیادتر می شود بنابراین ترجمۀ کلام الهی و گنجاندن آن در قالب کلام بشری، آنهم در قالب زبان فارسی که نسبت به زبان عربی بسیار محدود است مانند گنجاندن آب اقیانوس در کاسه و سنجیدن نور خورشید با پیمانه است.
روش کلی ایشان در تفسیر به این ترتیب است که در ابتدای هر سوره، اطلاعاتی در زمینۀ تعداد حروف، تعداد کلمات آن، و تعداد آیات، ترتیب نزول، ترتیب تنظیم سوره در فهرست ترتیبی سوره ها و مکی یا مدنی بودن آن ارائه می دهند.
پس از آن آیاتی از سوره را که قصد ترجمه و شرح آنها را دارد، آورده به ترجمه و شرح منظوم توأم با نثر یک به یک آنها می پردازد. مرحلۀ ترجمه و شرح از یکدیگر تفکیک شدنی نیست.
پس از اینکه ترجمه و شرح تک تک آیات آن مجموعه به پایان رسید به شأن نزول آنها می پردازد، شأن نزول ها را از منابع مختلف نقل می نماید از قبیل کشف الاسرار، تفسیر طبری، مجمع البیان، آثار سیوطی، تفسیر تبیان، نمونۀ بینات، تفسیر برهان و...، و در بسیاری از موارد از ابن عباس، ابن مسعود، ضحاک، مجاهد، قتاده و... نقل نموده که منبع آن را ذکر نمی نماید.
[ویکی فقه] انوار العرفان فی تفسیر القرآن (کتاب). این تفسیر به زبان فارسی ساده نگاشته شده و هدف آن تفسیر تمام قرآن به شیوه ترتیبی می باشد. مرحوم ابوالفضل داورپناه مؤلف این تفسیر در ترجمه و شرح آیات از نظم و نثر استفاده نموده و با وجود سادگی دارای مطالب علمی، آموزشی و ارشادی نیز می باشد.
مفسر در ابتدای کتاب مباحثی در علوم قرآن شامل آشنا شدن با قرآن و مقدمات استفاده از آن، موانع فهم معانی قرآن، آداب قاری قرآن و امور باطنی که باید رعایت نماید، فضیلت قرآن و ثواب تلاوت آن، نام های قرآن، شماره سوره ها و آیات و کلمات و حروف قرآن، تاویل و تفسیر، برخی اصطلاحات مربوط به تفسیر (مانند: مجمل و متشابه، محکم و مبین، ناسخ و منسوخ، مطلق و مقید، خاص و عام، و ظاهر و باطن)، سوره ها و آیاتیکه در مکه یا مدینه نازل گشته اند، اولین و آخرین سوره ای که نازل گردیده و بحثی راجع به استعاذه، مطرح نموده اند. ایشان در مورد ترجمه قرآن معتقد است عبارات قرآن ترجمه بردار نیست و حتی از لحاظ اسلوب با زبان عربی امروز و هیچ روز دیگر هم شباهت ندارد، لذا ترجمه آیات قرآن برای فهمیدن آن کافی نیست و چون سعی می شود که چیزی در ترجمه بر اصل آن اضافه نگردد، اشکال ترجمه و نارسایی آن زیادتر می شود بنابراین ترجمه کلام الهی و گنجاندن آن در قالب کلام بشری، آنهم در قالب زبان فارسی که نسبت به زبان عربی بسیار محدود است مانند گنجاندن آب اقیانوس در کاسه و سنجیدن نور خورشید با پیمانه است.
← روش تفسیری
۱- مقدمه تفسیر ج۱ و مجلدات دیگر آن ۲- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی ج۱ ص۶۷۰ و ص۱۰۳۴ به کوشش بهاء الدین خرمشاهی ۳- طبقات مفسران شیعه ج۵ ص۲۹۳ دکتر عقیقی بخشایشی
