دانشنامه اسلامی
اتفاق، آن است که مصاحبت مقدم و تالی به صرف تصادف باشد، نه به لزوم و ضرورت؛ مانند: اگر قارون مال اندوخت، لقمان حکمت آموخت. اگر این اتفاق در قضیه شرطیه متصله باشد، اتفاق اتصالی نامیده می شود.محقق طوسی می گوید: «نسبت تالی با مقدم یا لزومی است یا اتفاقی و لزومی، آن است که شیء، مقتضی مصاحبت باشد که با وجود آن سبب مصاحبت لازم باشد… و اتفاقی آن است که مصاحبت حاصل باشد، ولی علتی مقتضی آن نباشد و هر یک از لزومی و اتفاقی، یا دائم است یا غیر دائم. لزومی دائم، مانند لزوم وجود روز، طلوع آفتاب را، و اتفاقی دائم، مانند وجود فرس، وجود انسان را، و لزومی غیر دائم، مانند لزوم وجود خسوف، مقابله ماه و آفتاب را، چه این لزوم به بعضی مقابلات اختصاص دارد، و اتفاقی غیر دائم، مانند آواز خر، طلوع آفتاب را در وجود، چه این اتفاق به بعض اوقات اختصاص دارد… پس معلوم شد که متصل، یا لزومی است یا اتفاقی، و هر یک، یا دائم است یا در بعضی اوقات… و دائم الوجود را اتفاقی دائم می گویند، موجود لادائم را اتفاقی لادائم، و مجموع لزوم و اتفاق را مصاحبت، و در جانب عناد، این اعتبارات متعارف نیست، از این رو اگر کسی بخواهد اعتبار کند، عدم متابعت را مثلاً، مباینت می گویند، و قسمت کند به عناد و اتفاق دائم و لادائم تا همه اقسام عقلی اعتبار کرده باشد».
