دانشنامه اسلامی
نویسنده، در مقدمه کتاب، هدف خود را از نگارش این مجموعه این گونه تشریح می کند: «همانا قصد من از این مجموعه عبارت است از ذکر مکان های مشهور نزد مردم عرب و عجم و سرزمین هایی که حکایتی در باره آن ها گفته شده و در ذکر آن ها فایده و کلام حکمت آمیزی یا خبر ظریف یا معنای ملیح یا عجیبی است و ایراد آن نیکوست، اما آنچه را نزد مردم عجیب است، ولی فایده و حکمتی در آن نیست متعرض نشده ام. هم چنین اگر قصد استقصای اماکن و بقاع را داشتم، کتاب، مفصل می شد و بهره وری از آن اندک می گشت؛ بنابراین به ذکر بقاع مشهور و اماکنی که در ذکر آن فایده ای است، اکتفا کردم».
[ویکی نور] الروض المعطار فی خبر الأقطار، تألیف ابوعبدالله، محمد بن عبدالمنعم حمیری (قرن هفتم)، از جمله فرهنگ نامه های جغرافیایی است که در اندلس تدوین شده است. ارزش این اثر، بدین جهت است که مطالب را از منابعی نقل کرده که بسیاری از آنها از بین رفته اند.
در ابتدای اثر، مقدمه محقق و مؤلف آمده است. متن اثر، همانند«معجم البلدان» مجموعه مطالبی درباره شهرها، مکان ها، کوه ها، رودها و منطقه هاست که به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده است. این فرهنگ نامه در عین حال یک جغرافیای توصیفی و مجموعه عجایب و تاریخ سیاسی دورانی معین و یک جنگ ادبی شامل مقداری فراوان شعر و نثر است.
در اندلس، معجم های جغرافیایی بزرگی تصنیف شد که در تألیف معجم های بزرگ شرق، همچون «معجم البلدان» تأثیر بسیاری داشته است. نویسندگان این معجم ها با استفاده از آثار جغرافیایی و هم چنین با اتکای به علم و مشاهدات مستقیم خود و بهره گرفتن از اطلاعات مردم بومی هر منطقه، اقدام به تألیف این آثار می کردند. اولین معجم بزرگ جغرافیایی، توسط «بکری»(405 - 478ق) تألیف شد.
«الروض المعطار»، از دیگر آثاری است که به شیوه فرهنگ نامه ای در اندلس گردآوری شده است. حمیری، تحت تأثیر بکری اقدام به تألیف این اثر نمود. حاجی خلیفه، دو کتاب را با این عنوان نام می برد و یکی را مربوط به سال 900ق، می داند و تاریخ دیگری را ذکر نکرده است.
پرونسال، معتقد است دو متن از کتاب فوق وجود داشته که از لحاظ زمانی یکی پس از دیگری بوده است و دو مؤلف از خاندان حمیری به تألیف و تصنیف در این مورد پرداخته اند که یکی از آن ها مربوط به قرن نهم است و دیگری به قرن هفتم بازمی گردد. با توجه به اینکه ابن خطیب(776ق)، از این اثر استفاده کرده، لذا مطمئن می شویم که دو نسخه از این کتاب تألیف شده است؛ گرچه حمیری اثر خود را با ادریسی مقایسه کرده، اما ارزش کار او به هیچ وجه قابل مقایسه با ادریسی نیست.
[ویکی فقه] الروض المعطار فی خبر الاقطار (کتاب). کتاب «الروض المعطار فی خبر الاقطار»، تالیف ابو عبدالله، محمد بن عبد المنعم حمیری ( قرن هفتم)، از جمله فرهنگ نامه های جغرافیایی است که در اندلس تدوین شده است. ارزش این اثر، بدین جهت است که مطالب را از منابعی نقل کرده که بسیاری از آنها از بین رفته اند.
نویسنده، در مقدمه کتاب، هدف خود را از نگارش این مجموعه این گونه تشریح می کند: «همانا قصد من از این مجموعه عبارت است از ذکر مکان های مشهور نزد مردم عرب و عجم و سرزمین هایی که حکایتی در باره آن ها گفته شده و در ذکر آن ها فایده و کلام حکمت آمیزی یا خبر ظریف یا معنای ملیح یا عجیبی است و ایراد آن نیکوست، اما آنچه را نزد مردم عجیب است، ولی فایده و حکمتی در آن نیست متعرض نشده ام. هم چنین اگر قصد استقصای اماکن و بقاع را داشتم، کتاب، مفصل می شد و بهره وری از آن اندک می گشت؛ بنابراین به ذکر بقاع مشهور و اماکنی که در ذکر آن فایده ای است، اکتفا کردم».
معرفی کتاب
در اندلس، معجم های جغرافیایی بزرگی تصنیف شد که در تالیف معجم های بزرگ شرق ، همچون « معجم البلدان » تاثیر بسیاری داشته است. نویسندگان این معجم ها با استفاده از آثار جغرافیایی و هم چنین با اتکای به علم و مشاهدات مستقیم خود و بهره گرفتن از اطلاعات مردم بومی هر منطقه، اقدام به تالیف این آثار می کردند. اولین معجم بزرگ جغرافیایی، توسط « بکری » (۴۰۵- ۴۷۸ ق) تالیف شد. «الروض المعطار»، از دیگر آثاری است که به شیوه فرهنگ نامه ای در اندلس گردآوری شده است. حمیری ، تحت تاثیر بکری اقدام به تالیف این اثر نمود. حاجی خلیفه ، دو کتاب را با این عنوان نام می برد و یکی را مربوط به سال ۹۰۰ ق، می داند و تاریخ دیگری را ذکر نکرده است. پرونسال، معتقد است دو متن از کتاب فوق وجود داشته که از لحاظ زمانی یکی پس از دیگری بوده است و دو مؤلف از خاندان حمیری به تالیف و تصنیف در این مورد پرداخته اند که یکی از آن ها مربوط به قرن نهم است و دیگری به قرن هفتم بازمی گردد. با توجه به اینکه ابن خطیب (۷۷۶ ق)، از این اثر استفاده کرده، لذا مطمئن می شویم که دو نسخه از این کتاب تالیف شده است؛ گرچه حمیری اثر خود را با ادریسی مقایسه کرده، اما ارزش کار او به هیچ وجه قابل مقایسه با ادریسی نیست.
ساختار کتاب
در ابتدای اثر، مقدمه محقق و مؤلف آمده است. متن اثر، همانند «معجم البلدان» مجموعه مطالبی در باره شهرها ، مکان ها، کوه ها، رودها و منطقه هاست که به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده است. این فرهنگ نامه در عین حال یک جغرافیای توصیفی و مجموعه عجایب و تاریخ سیاسی دورانی معین و یک جنگ ادبی شامل مقداری فراوان شعر و نثر است.
گزارش محتوا
...
