دانشنامه اسلامی
علی (علیه السّلام): «الله الله فی الصلوة فَانّها عمود دینکم.»در این نوشتار برآنیم که دیدگاه و روش حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه)، این نمازگزار حقیقی را درباره نماز از گفتار و کردار او بیان کنیم.با نگاهی به آثار مکتوب امام (رحمة الله علیه) و مشاهده عینی شاهدان احوال ایشان، می توان گفت که در دیدگاه ایشان، نماز در میان عبادات به مثابه «اسم اعظم و بلکه خود اسم اعظم» در میان دیگر اسماء الهی.افزون بر آن، دیدگاه حضرت امام (رحمة الله علیه) نسبت به نماز در حقیقت حکایت مسافر و طریق سفر است. در این میان، مهم ترین مساله بیان نماز و تفسیر آن بر اساس سفر معراج پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله) (تطبیق دادن جریان سفر نماز با سفر معراج) است. بنابراین، دیدگاه امام (رحمة الله علیه) به نماز، دیدگاهی عرفانی است؛ به گونه ای که مراحل اسفار اربعه ی عرفانی و احوال سالک و مسافر طریق وصل حق را در طول حیات و سلوک وی در یک رکعت نماز واقعی بیان می کند. خلاصه آنکه نماز مؤمن خود معراج و سفری واقعی است که حالت ها و مراتب و مقامات خاص خود را دارد. سالکان این طریق نیز به تناسب حال و مقام خویش، از حقیقت این سفر آگاه می شوند. از نظر امام (رحمة الله علیه) توحید به معنای واقعی آن ـ که مقصد اصلی دعوت پیامبران است ـ در نماز محقّق می شود.
توصیف نماز
در این گفتار، دیدگاه امام خمینی (رحمة الله علیه) در چند عنوان آمده است.ابتدا برای آگاهی از دیدگاه امام خمینی (رحمة الله علیه) نمونه هایی از توصیف های آن نمازگزار حقیقی را درباره ی نماز بیان می کنیم، شاید بتوان گفت کامل ترین سخن ایشان درباره ی نماز این جمله است که می فرمایند: سرمایه های سعادت عالم آخرت و وسیله ی زندگانی روزگارهای غیر متناهی نماز است. تعبیر دیگر ایشان، عبارت «نسخه ی جامعه» است، نسخه ای که پروردگار برای رهایی جان قدسی انسان از قفس طبیعت، تجویز کرده است. ایشان می فرمایند: معلوم می شود که حقیقت این عبادت الهی و نسخه ی جامعه که برای خلاصی این طایرهای قدسی از قفس تنگنای طبیعت به کشف تام محمّدی ترتیب داده شده و به قلب مقدسشان نازل گردیده... در سخنی دیگر بیان می کنند که این نسخه ی کامل «ترکیب قدسی» الهی است و همانند دیگر افعال و احکام الهی بر پایه ی حکمت و قوانین حضرت حق بنا نهاده شده است.ایشان می فرمایند: نماز که یکی از ترکیبات قدسیه است که بیدّی الجلال و الجمال فراهم آمده است و تسویه شده است...
← گشودن دریچه ذکر
مطلب اساسی در شناخت هر پدیده ای، شناخت حقیقت آن است.درباره ی نماز نیز شناخت حقیقت آن از اساسی ترین اموری است که هر مسلمان باید بدان آگاه باشد. امام خمینی (رحمة الله علیه) حقیقت نماز را «سفر» ی می داند که مبدا آن بیت نفس و الی الله و فی الله و من الله است: از آن چه مذکور شد از سرّ صلوه که حقیقت آن عبارت است از سفر الی الله و فی الله و من الله است... همچنین ایشان در این باره می فرمایند:...و آن عبارت است از حصول معراج حقیقی و قرب معنوی و وصول به مقام فنای ذاتی که در اوضاع به سجده ی ثانیه که فنای از فنا است و در اذکار به «ایاک نعبد» که مخاطبه ی حضوری است، حاصل می شود. نکته ی دیگر درباره ی حقیقت نماز، این است که نماز را غیر از این ظاهر «باطنی» است؛ یعنی حقیقت نماز، همان باطن آن است: نماز بلکه جمیع عبادات را غیر از این صورت و قشر و مجاز، باطن و لُب و حقیقتی است و این از طریق عقل معلوم است و از طریق نقل، شواهد کثیره دارد.
← حدود نماز
...
