تیماء

لغت نامه دهخدا

تیماء. [ ت َ] ( ع اِ ) دشت و بیابان. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). فلات. ( اقرب الموارد ). || ستاره های جوزا. || ارض تیماء؛ زمین بی آب و گیاه که مردم در آن راه گم کنند و هلاک شوند. یا زمین فراخ و وسیع. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ).
تیماء. [ ت َ] ( اِخ ) موضعی بر هشت مرحله از مدینه. ( منتهی الارب )( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). نام موضعی است. ( از اقرب الموارد ). شهرکی در اطراف شام ، میان شام و وادی القری و بر سر راه حاجیان شام و دمشق... ( از معجم البلدان ). شهرکی است میان شام و وادی القری که در سال هفتم هجرت پس از آنکه رسول اکرم ( ص ) قلاع خیبر و وادی القری را تسخیر کرد مردم تیماء جزیه پذیرفتند. ( از یادداشتهای بخط مرحوم دهخدا ). رجوع به دایرة المعارف فارسی شود. صحرای جنوبی قبیله ای از اسماعیلیان و از اولاد تیما بودند که در بلاد عرب سکونت داشتند. سفر پیدایش 25:15 و اول تواریخ 1:30 و در ایوب 6:19 تیما یا سبا ذکر شده است و در کتاب اشعیا 21:13 و 14 و کتاب ارمیا 25:23 باددان مذکور است و فعلاً هم در میانه دمشق و مکه قریه ایست که آن را تیماء گویند و بعضی گمان می برند الیفاز سفر پیدایش 36:11. ( قاموس کتاب مقدس ).

دانشنامه آزاد فارسی

تَیماء
شهری باستانی، در واحه ای پرآب در منطقۀ تبوک، در ۱۵۰کیلومتری شمال غربی العلاء، واقع در عربستان سعودی. در کتاب مقدس از آن به عنوان منزلگاه کاروان ها یاد شده است. در عهد نبونیدوس (۵۵۶ـ۵۳۹ پ م) مدتی کوتاه پایتخت امپراتوری بابل بود. چند قرن پیش از اسلام، موطن اعراب یهودی یا مهاجران یهود شد و سموئیل بن عادیا کاخ معروف ابلق الفرد را در آن جا بنا کرد. اینان در صدر اسلام با محمد (ص) دشمنی کردند و در زمان خلافت عمر بن خطاب از تیماء رانده شدند. باستان شناسان کانادایی (۱۹۶۲) و انگلیسی (۱۹۶۸) در این محل به کاوش پرداختند و آثار و بقایایی از دوره های قدیم یافتند که نشان می داد تیماء شهری با برج و بارو بوده و کاخ هایی چند داشته که از همه مشهورتر قصرالحمراء و قصرالرضم بوده است. تعدادی ظروف سفالین مربوط به قرون هزارۀ دوم (تا نیمۀ قرن ۶پ م) با اندازه ها و نقوش گوناگون و مهره های سنگی و مهره هایی از سنگ های گران بها، و ادوات آرد کردن غله و حبوبات نیز در آن یافت شده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تَیْماء، قرارگاهی باستانی در واحه ای به همین نام واقع در شمال غربی جزیرة العرب، امروزه در عربستان سعودی (َ۳۷ ْ۲۷ عرض شمالی، َ۳۰ ْ۳۸ طول شرقی، واقع شده است.
به نوشته جغرافیدانان مسلمان، این قرارگاه در منطقه ای به نام المَحَجَّة، در جنوب دومة الجندل، قرار داشت و فاصله آن تا دومة الجندل چهار روز راه بود. به گزارش مقدسی، تیماء در سه منزلی حِجر/ مداین صالح (فاصله واقعی تیماء تا حِجْر ۱۱۰ کیلومتر است)، چهار منزلی تبوکو چهار منزلی وادی القُری 'قرار داشت. واحة تیماء در زمینی پست تر از اطراف خود جای گرفته است که طبق برآورد ژوسن و سووینیاک، ۴۶۰ متر عرض و ۳.۲ کیلومتر طول دارد. به گفته این دو جهانگرد آبهای زیرزمینیِ این ناحیه در آبگیری به عمق دوازده تا چهارده متر و قطر هجده متر گردآوری می شد و به خارج جریان می یافت
آثار بجا مانده از قبل از میلاد
در لوحه ای به خط میخی، متعلق به حدود ۷۳۰ـ۷۴۰ ق م و در کتیبه های به جا مانده از زمان سناخریب (۷۰۵ـ ۶۸۱ ق م) و اسرحدون قرن هفتم پیش از میلاد)، از کاروان تیمائی (به زبان آکادی تِمَه Te-ma، تِمَئَه Te-ma-a، تِمَأ ف Te-ma-) سخن رفته و در عهد عتیق، از تیماء (به عبری تِماإ ف ¦Tءma، تِیما ف ¦ma ¦Te) به عنوان واحه و شهری بزرگ و منزلگاه کاروانها و ظاهراً منسوب به تیما، از پسران اسماعیل یاد شده است. این شهر همراه با دَدَن، مرکز عمده شهرنشینی شمال عربستان به شمار می رفت. در اوایل دوران مسیحیت تیماء در قلمرو نبطیان قرار گرفت. در این سرزمین کتیبه های متعددی به زبان آرامی (زبان رسمی هخامنشیان در ۵۳۹ ـ۳۲۲ ق م)، زبان عربی کهنِ تیمائی (که قبلاً ثمودی خوانده می شد، ثمودی) و زبان نبطی یافته شده است.
تیما در شعر
در اشعار عرب جاهلی، از جمله در شعر امرؤالقیس، از تیماء سخن رفته است واحة تیماء همانند دیگر واحه های شمال عربستان، مأمن مهاجران یهودی و گروندگان به این دیانت گشت.
مصالحه یهود
...