دانشنامه آزاد فارسی
تانْزانیا
تانْزانیا
تانْزانیا
موقعیت. جمهوری تانزانیا در افریقای شرقی و در ساحل اقیانوس هند جا دارد. این سرزمین از شمال به اوگاندا و کنیا، از شرق به اقیانوس هند، از جنوب به موزامبیک و مالاوی، از جنوب غربی به زامبیا، و از غرب به کشورهای کنگو کینشاسا، بوروندی، و رواندا محدود است. تانزانیا ۹۴۵,۰۹۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهرهای دودوما و دارالسلام پایتخت های آن هستند.سیمای طبیعی. کشور تانزانیا، که بخشی از فلات شرقی افریقا را شامل می شود، از اتحاد سرزمین تانگانیکا و جزایر زنگبار پدید آمده است. کوهستان های فراوان و پراکنده ای که ارتفاع آن ها بین ۹۰۰ تا ۱,۲۰۰ متر، سراسر آن را فراگرفته است و قلل متعددی با ارتفاع ۲هزار تا ۳,۱۵۰ متر در گوشه و کنار آن به ویژه در اطراف دریاچۀ مالاوی (نیاسا) دیده می شود. درّۀ کافت بزرگ افریقا در مرزهای غربی و جنوب غربی آن واقع است. آتشفشان های چندی ازجمله کوه کیلیمانجارو، در مرز کنیا، که با ارتفاع ۵,۸۹۵ متر بلندترین کوه قارۀ افریقاست، و نیز آتشفشان اِنگورونگورو از فعالیت های زیرزمینی و حرکات پوسته زایی این مرز و بوم حکایت دارند. اغلب رودخانه های این کشور رو به شرق جریان دارند و معدودی نیز به دریاچۀ مالاوی و دریاچۀ تانگانیکا می ریزند. رودخانۀ رووما، در جنوب، این سرزمین را از کشور موزامبیک جدا می کند و رودخانۀ کاگِرا مرز کشور روآندا را تشکیل می دهد. افزون بر رودخانۀ قابل کشتی رانی روفیجی (۲۸۰ کیلومتر) و رودخانه های پانگانی و مالاگاراسی و نیز رودهای کوچک دیگری که برخی به اقیانوس هند و گروهی به دریاچه های تانگانیکا و مالاوی (نیاسا) می ریزند. این سرزمین را مشروب می کنند. کشور تانزانیا دریاچه های متعددی دارد که دریاچه های مرزی مالاوی (نیاسا) در جنوب، تانگانیا در غرب، و ویکتوریا در شمال مهم ترینشان هستند و افزون بر آن، دریاچه های ایاسی (۱۶×۷۲ کیلومتر) و روکوآ با درازای ۳۲ کیلومتر، مهم ترین دریاچه های درون بومی آن به شمار می آیند. کرانه های کشور تانزانیا را جلگۀ ساحلی پَست و باریکی تشکیل داده و جزایر زنگبار، ۱,۶۶۰ کیلومتر مربع؛ پمبا، ۹۸۲ کیلومتر مربع؛ و مافیا، ۴۴۰ کیلومتر مربع؛ که در دوراب های ساحلی آن جا دارند، یکی از ایالت های خودگردانِ داخلیِ جمهوریِ فدرالِ تانزانیا محسوب می شوند. کشور تانزانیا از نظر اداری به ۲۵ استان تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از دارالسلام، دودوما، ایرینگا، کاگِرا، کیلیمانجارو، اِمبیا، آروشا، کیگوما، موروگورو، زَنگبار تابورا، اِموانزا، و تانگا. اقلیم کشور تانزانیا برحسب دوری یا نزدیکی به اقیانوس هند و نیز ارتفاع، کاملاً متغیّر است و کلّاً به سه ناحیۀ اقلیمی تقسیم می شود: الف ـ بسیار گرم و مرطوب ساحلی ب ـ نیمه خشک فلات مرکزی، و پ ـ نیمه معتدل کوهستانی. میانگین دمای شهر دودوما (پایتخت رسمی) در دی ماه۲۳.۹ درجۀ سانتی گراد و در تیرماه۱۹.۴ درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۵۷۲ میلی متر می رسد. بیشتر اراضی کشور تانزانیا را علفزارهای پهناور همراه با جنگل های پراکنده تشکیل داده و وجود مگس تسه تسه مانع بزرگی برای اسکان انسان و دامداری و کشاورزی به حساب می آید. پوشش گیاهی جلگۀ ساحلی را جنگل های کرنا و نیزارهای باتلاقی تشکیل داده است و جانوران گوناگونی مانند فیل، کرگدن، شیر، ببر، انواع میمون و گوریل نیز حیات وحش آن را پدید آورده اند.
اقتصاد. فرآورده های کشاورزی به ویژه قهوه و پنبه عمده ترین محصول صادراتی این کشور را تشکیل داده و همراه فرآورده های دیگر، حدود ۸۰ درصد از نیروی کار کشور را به خود مشغول داشته است و ۸۵ درصد از صادرات کشور را تأمین می کند. مساحت زمین های قابل کشت این سرزمین به حدود ۴میلیون هکتار می رسد. کاساوا، ذرت، موز، بارهنگ، نیشکر، برنج، سیب زمینی، حبوبات، و سیر در ردیف فرآورده های مصرف داخلی و صادراتی قرار دارند و گوسفند، بز، ماکیان و فرآورده های گوشتی و لبنی و عسل محصولات دامی آن را تشکیل می دهند. مساحت جنگل های تانزانیا حدود۳۲.۵میلیون هکتار (۳۷ درصد از مساحت کل کشور) است و حجم چوب و الوار آن به ۴۰میلیون متر مکعب می رسد. صنعت شیلات تانزانیا با وجود کرانه های طویل آن ترقی چندانی نکرده و میزان صید آن ۳۱۰هزار تن است که ۲۶۰هزار تنِ آن از آب های داخلی است. صنعت این کشور به تولید پوشاک، نفت، محصولات شیمیایی، مواد غذایی، دخانیات، کاغذ، و انواع نوشابه منحصر است. منابع زیرزمینی این کشور از طلا، نیکل، کوبالت، الماس و نفت و گاز طبیعی تشکیل شده و درآمد حاصل از صدور طلای آن به ۱۸۴میلیون دلار می رسد و موجودی گاز طبیعی آن ۲۱میلیارد متر مکعب است.
حکومت و سیاست. کشور تانزانیا دارای حکومت جمهوری فدرال چندحزبی با یک مجلس قانون گذاری است. رئیس جمهور را که سمت فرماندهی کل نیروهای مسلح را نیز دارد، مردم برای مدت پنج سال انتخاب می کنند. وی دارای دو معاون است که؛ معاون اول سرپرستی امور مالی کشور را برعهده دارد و معاون دوم امور اجرایی زنگبار را سرپرستی می کند. مجلس ملی تانزانیا از ۲۳۲ عضو انتخابی و ۴۳ عضو انتصابی تشکیل شده و مدت نمایندگی آنان پنج سال است.
مردم و تاریخ. جمعیت تانزانیا حدود ۴۳,۱۸۷,۸۲۳ نفر است (۲۰۱۰)و تراکم نسبی آن به۴۵.۷ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۱.۲ درصد است و اقوام گوناگون افریقایی ۹۹ درصد از جمعیت آن را تشکیل می دهند. ۴۵ درصد از مردم این کشور مسیحی و ۳۵ درصد از آنان مسلمان اند و ۷۷ درصدشان در روستاها به سر می برند و سواحلی و انگلیسی زبان های رسمی آنان است. میانگین امید به زندگی در این کشور ۵۱ سال است و ۷۴ درصد از بزرگ سالان آن باسوادند. بررسی سوابق دیرین شناسی از حضور انسان های نخستین در این سرزمین حکایت دارد. اعراب و شیرازی های ایرانی از ۶۹۵ تا ۱۵۵۰ به جزایر زنگبار وارد شدند و فرهنگ معروف به زنج (زنگ) را با خود به این سرزمین ارمغان آوردند. جزایر زنگبار در ۱۵۰۳م به تصرف پرتغالی ها درآمد و سلطان عمان در ۱۶۹۸ آنان را از آن سامان بیرون راند. فرمانروایی عمانی ها بر زنگبار و نواحی ساحلی تانزانیای امروزی تا ۱۸۳۰ به درازا کشید. در اواخر قرن ۱۹ آلمان ادعای مالکیت آن را کرد و انگلیسی ها نیز که بر این سرزمین ادعای مالکیت داشتند، با آلمان ها به رقابت و مبارزه پرداختند. کنگرۀ برلن در ۱۸۷۸ زنگبار را به انگلستان واگذار کرد و مالکیت آلمان را بر سرزمین تانگانیکا رسمیت بخشید. پس از شکست آلمان در جنگ جهانی اول، تانگانیکا نیز به انگلستان واگذار شد. مبارزات ملی گرایانه و استقلال طلبانۀ مردم تانگانیکا به رهبری جولیوس نیرِرِه در ۱۹۶۱ به نتیجه رسید و تانگانیکا مستقل شد. این سرزمین در ۱۹۶۴ با جزایر زنگبار، که در ۱۹۶۳ به استقلال رسیده بود، متحد شد و کشور تانزانیا را تأسیس کرد.
