لغت نامه دهخدا
جانکی. [ ن َ ] ( اِخ )نام یکی از دهستانهای بخش لردگان شهرستان شهرکُرد است و در جنوب شهرکُرد واقع است و حدود و مشخصات آن بشرح زیر است : از شمال بکوه آب باغ و کوه کرمان و کوه دلگیر که ( خطالرأس آنها حدّ طبیعی این دهستان با دهستان پشتکوه و میانکوه است ) از جنوب برودخانه خراسان ، از خاور بکوه ریگ و کوه کوکلا که ( خطالرأس آنها حدّ طبیعی این دهستان با دهستان خانمیرزا و فلارد است )از باختر بکوه تک آب و بادامستان محدود است. وضع طبیعی : این دهستان جلگه ای است که از اطراف برشته ارتفاعات محاط میباشد و مهمترین کوههای آن بشرح زیر است :
1 - کوه ریگ واقع در جنوب خاوری این دهستان که بلندترین قله آن 3270 متراست. 2 - کوه بادامستان در باختر دهستان. 3 - کوه گچمان در جنوب دهستان. 4 - کوه کنک - دلگیر - کرمان در شمال دهستان. رودخانه درّه گرم از کوههای ریگ سرچشمه گرفته در جهت خاور به باختر پس از عبور از برکه ٔلردگان در کنار آبادی پیدا میشود و مسیر رودخانه ازجنوب بشمال امتداد یافته و برودخانه آب رنگ ملحق میشود و رودخانه خراسان در جنوب این دهستان از خاور به باختر در جریان است و به رودخانه کارون ملحق میشود. هوای دهستان گرم معتدل و قرای اطراف برکه لردگان مالاریایی است آب قرای آن از برکه لردگان و رودخانه های محلی و چشمه ها تأمین میشود. محصول عمده آن غلات ، حبوبات ، برنج و جزئی تریاک و تنباکو است. شغل عمده اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی محلی جاجیم وقالی بافی است. راههای این دهستان مالرو میباشد. این دهستان از 54 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده ، جمعیت آن 12908 تن است زبان اهالی فارسی ، لُری است. ( فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 ).
جانکی. [ ] ( اِخ ) مؤلف مرآت البلدان آرد: از توابع و متعلقات مال میر( مال امیر ). مال میر همان ایذج قدیم است که حالا خراب میباشد و سه طرف آن چمن و یکطرف نیزار و بیشه است وزمینهای زراعتی هم داشته است. حالا ابنیه و عمارات که محل سکونت باشد در مال میر نیست و ایل نشین است و زراعت دیم دارد. اطراف مال میر کوهسار و جنگل است و دارای درخت بلوط فراوانی است. قنوات بسیار در مال میر بوده که خراب شده و قسمتی از آنها را فعلاً حسین قلیخان ایلخانی مرمت میکند. بهرحال جانکی بلوکی است که درپای کوه عظیم موسوم بکوه منگشت واقع شده است ، طول این کوه در طرف قبله تخمیناً ده فرسخ است که جانکی بطول در دامنه آن واقع شده و در وسط کوه امام زاده ای است که او را شاه منکشت میگویند و نزد اهالی بسیار محترم است و معلوم نیست که امامزاده به اسم کوه نامیده شده یا کوه به اسم امامزاده است این کوه دائماً مستور در برف و در جنوب مال میر واقع شده است. جانکی از طرف جنوب بخاک بهمئی و از سمت مغرب بخاک رامهرمز منتهی میشود و از جانب شمال بخاک بختیاری و از میانه شمال و مغرب جانکی بخاک کندزلو که از توابع شوشتر است محدود میشود. رودخانه کوچکی از کوه منگشت از طرف قبله سرازیر و جاری میشود و قریه ابوالعباس که از قرای معتبر جانکی محسوب میشود از آب این رودخانه مشروب میشود. رودخانه مزبور از این قریه گذشته و بطرف خاک بهمئی و میداود میرود و املاک آنها را مشروب میکند.جمعیت جانکی از هر جهت هزار خانوار است. از محصولات آن برنج جانکی بخوبی و خوشبویی معروف و ممتاز است. در سرچشمه معروف به شعب سلیمان دو صورت در سنگ منقوراست که شرح آنها بطور خلاصه چنین است : لوحه اولی که در طرف یمین است پنج صورت میباشد که عبارتند از یک زن و دو طفل و دو مرد و در لوحه دومی که در طرف یسار است یک طفل است در میان دو نفر که باید یکی مرد و دیگری زن باشد و عجب این است که این صورتها هیچ شباهتی با صورتهایی که در کوههای فارس و طارق و تخت جمشید و غیره می باشد ندارد بعلاوه بر لباس آنها خط میخی رسم شده است. از قرائن معلوم است که مال میر شهر بزرگی بوده و بهرحال فعلاً جزء بختیاری است. ( از مرآت البلدان ج 4 صص 127 - 129 ). و رجوع به جانکی گرمسیر شود.
