دانشنامه اسلامی
تقابل اطلاق و تقیید، به معنای تنافی میان اطلاق و تقیید یک دلیل و محال بودن اجتماع آن دو در یک موضوع، یک زمان و یک لحاظ است.
دیدگاه ها در مسئله مذکور
از دیرباز علمای اصول در این که تقابل اطلاق و تقیید از نوع کدام یک از اقسام تقابل است، اختلاف داشته اند؛ تا زمان سلطان العلما » مشهور علما معتقد بودند تقابل میان آن دو، تقابل تضاد است، زیرا اطلاق و تقیید دو امر وجودی است که اجتماعشان در یک موضوع، در یک زمان و در یک جهت محال، ولی ارتفاعشان ممکن می باشد. و برخی از عالمان معاصر نیز این نظر را پذیرفته اند.برخی معتقدند تقابل میان آن دو از نوع تناقض یا همان تقابل سلب و ایجاب است؛ به این بیان که اطلاق، امر سلبی و تقیید، امر ایجابی است که اجتماع و ارتفاع هر دو محال است.طبق این دو نظریه، هر کلامی که قید نداشته باشد، اطلاق دارد.
← بررسی نظریه سلطان العلما
۱. ↑ فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۸، ص۶۱۴. ۲. ↑ صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۱، ص۲۳۷.
...
