دانشنامه اسلامی
مشهور این است که تقابل چهار قسم است: تضایف، تضاد، تناقض و عدم و ملکه. بعضی منطقیان سه نوع دیگر نیز به آنها افزوده اند که عبارت اند از: تقابل حرکت و سکون، کون و فساد و تقدم و تاخر، اما دیگران این موارد را از آن رو که حرکت با سکون، کون با فساد و تقدّم با تاخّر سنجیده می شود از نوع تقابل تضایف به حساب آورده اند. تقابل تقدم و تاخّر، نسبت میان دو امر وجودی است که یکی متقدم و دیگری متاخر است. تقدّم و تاخّر پنج قسم است: ۱. زمانی؛ ۲. طبعی؛ ۳. رتبی؛ ۴. ذاتی؛ ۵. تقدّم و تاخّر به شرف.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
۱. ↑ ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۲۱.۲. ↑ ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۲۵۶.۳. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۵۸.
...
