دانشنامه آزاد فارسی
کُرْبَن، هانری
اسلام شناس، ایران شناس و متفکر فرانسوی. در ۱۹۱۹ تحصیلات فلسفی خود را در دانشگاه سوربون در پاریس آغاز کرد و در کلاس درس اتین ژیلسون شرکت جست و به مطالعه ترجمۀ لاتینی آثار ابن سینا پرداخت. در ۱۹۲۶ به مؤسسه زبان های شرقی رفت و زیر نظر لویی ماسینیون زبان عربی آموخت. نخستین بار ماسینیون او را با آثار سهروردی آشنا کرد. سال های ۱۹۳۰ـ ۱۹۳۶ را در آلمان گذراند و به مطالعه فلسفۀ آلمانی پرداخت و با هایدگر آشنا شد و کتاب متافیزیک چیست؟ او را به فرانسه برگرداند. با آغاز جنگ جهانی دوم در ۱۹۴۰ به استانبول رفت، زبان فارسی آموخت و تا ۱۹۴۵ در آن جا بود. در اواخر ۱۹۴۵ برای نخستین بار به ایران آمد و با متفکران ایرانی ازجمله علامه طباطبایی آشنا شد و تحت تأثیر برداشت آن ها از بعد معنوی اسلام قرار گرفت و از آن پس یکسره دل به معارف شیعی سپرد. در ۱۹۵۴ جانشین ماسینیون شد و به ریاست بخش علوم دینی مدرسه مطالعات عالی پاریس رسید. از آن پس نیمی از سال را در ایران و نیمی دیگر را در فرانسه می گذراند. در ایران بخش ایران شناسی انستیتوی ایران و فرانسه را تأسیس کرد و مجموعۀ «گنجینۀ نوشته های ایرانی» را منتشر کرد. کربن محقق «شرق شناس» به معنای متداول آن نبود. متفکری بود که در جستجوی معنویت فراموش شده در غرب، به شرق روی آورد و در جهان تشیع ایرانی احیای این معنویت را یافت. تفکر او مبتنی بر «فلسفۀ نبوی» و کشف عمق پیام الهی از طریق تأویل بود. سرچشمۀ این تأویل در مفهوم ولایت نهفته است که واسطۀ جهان لاهوت و ناسوت است. صاحب ولایت یا امام انسان کاملی است که رابط بین انسان در حیات دنیوی خود و ذات الهی است. این رابطه با وفات پیامبر و ختم نزول وحی قطع نمی شود و به صورتی دیگر در وجود امام برای همیشه ادامه پیدا می کند. کربن جایگاه امام را در دو بعد معرفت شناسی و هستی شناسی بازمی شناسد. در بعد معرفت شناسی بر تأویل و تفسیر رمزی و نیز مکاشفه و تجربه باطنی تکیه می کند و در بعد هستی شناسی به سهروردی اشاره می کند که برای نخستین بار جایگاه آن را بازشناخت و آن را عالم مثال یا خیال نامید. به نظر کربن این اندیشه امروز فقط در ایران وجود دارد. آثار کربن سه حوزه تألیف، تصحیح و ترجمه را دربر می گیرد. برخی تألیفات او عبارت اند از ارض ملکوت؛ تخیل خلاق در عرفان ابن عربی؛ ابن سینا و تمثیل عرفانی؛ تاریخ فلسفه اسلامی؛ شیخیه؛ و سرانجام مهم ترین اثر تألیفی او اسلام ایرانی در ۴ جلد. بخش مهمی از زندگی کربن به تصحیح آثار و متون قدیمی گذشت، او این آثار را نه تنها با دقت و صحت تصحیح و چاپ کرده، بلکه بر هر کدام از کتاب ها مقدمه ای مفصل و جامع نوشته است. در صدر این تصحیحات مجموعۀ کامل مصنّفات شیخ اشراق سهروردی است که در ۳ جلد به چاپ رسیده و کربن تمام آن ها را به فرانسه نیز ترجمه کرده است، برخی دیگر عبارت اند ازعبهرالعاشقین و شرح شطحیات از روزبهان بقلی شیرازی؛ ترجمه و شرح مشاعر ملاصدرا؛ جامع الحکمتین ناصرخسرو؛ کشف المحجوب ابویعقوب سجستانی؛ جامع الاسرار سید حیدر آملی؛ ایران و یمن: سه رسالۀ اسماعیلی؛ و سرانجام منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران از میرداماد تا زمان حاضر در ۳ جلد که با همکاری سید جلال الدین آشتیانی تدوین و چاپ شده است. بسیاری از آثار او به فارسی ترجمه شده است.
