دانشنامه اسلامی
یکی از مصادیق بحث «مواضع اولی و آثر» بحث جریان افضلیت یا اولویت در مقولات است، به این معنا که اولویت در همه مقولات ده گانه ممکن است و جریان دارد.
افضلیت جوهر
در «مقوله جوهر» برای مثال می توان گفت: صورت در جوهریت بر ماده اولویت دارد یا نوع در جوهریت بر جنس افضل است. چنین اولویتی به اعتبار سبقت وجود است، و گرنه جواهر در جوهریت متساوی اند.
افضلیت در مقولات تسعه
این فضیلت در مقولات نه گانه عرضی نیز جاری است: در مقوله کم، مانند: بزرگ تر و بیش تر. اولویت در مقوله کیف، فعل و انفعال، که قابل شدت و ضعف اند، ظاهر است. در مقوله این، مانند: کره آتش بالاتر از کره هواست، در مقوله متی، مانند: نوح پیش تر از ابراهیم است؛ در مقوله اضافه، مانند: صداقت زید اشد از صداقت بکر است، در مقوله وضع، مانند: فلک در اقلیم دوم مایل تر است از آنکه در اقلیم اول است و در مقوله ملک یا جده، مانند: سپر از زره برای دفع بهتر است.
مستندات مقاله
...
