دانشنامه اسلامی
عقد در لغت به معنای گره زدن و بستن، مقابل حلّ (گشودن) آمده است. تفاوت آن با عهد آن است که در مفهوم عقد، استحکام بخشیدن و بستن نهفته است و این معنا محقق نمی شود مگر بین دو طرف؛ لیکن عهد یک طرفه نیز تحقق پیدا می کند؛ از این رو، عقد را عهد مؤکّد تعریف کرده اند. بنابر این، هر عقدی عهد است؛ لیکن هر عهدی عقد نیست.
عقد در اصطلاح
عقد در اصطلاح عبارت است از دو انشای متلازم؛ یکی ایجاب و دیگری قبول، که در ظرف اعتبار به یکدیگر گره خورده و بسته شده اند و تمامیّت و تأثیر هر یک در گرو دیگری است بنابراین، عقد اسم است برای انشای معنایی که مقصود دو طرف عقد (متعاقدین) است، نه اسم معنایی که مسبب از آن انشاء است. به بیان دیگر، عقد اسم سبب (انشاء) است، نه مسبب (معنای مقصود، از قبیل تملیک و تملّک و غیر آن) در گستره عنوان عقد نسبت به مصادیق آن بحثی مطرح است و آن این که آیا عنوان عقد اصطلاحی که موضوع آثار و احکامی خاص است تنها شامل عقدهایی است که در عصر شارع مقدس متداول و متعارف بوده است، مانند بیع ، اجاره ، صلح ، مضاربه و شرکت ، یا شامل هر عقدی که میان عقلا در هر عصر و زمانی، از جمله عصر حاضر متعارف است نیز می شود؟بنابر دیدگاه نخست، عقدهای جدیدی که میان عقلا مطرح است و در عصر شارع نبوده، مانند عقد بیمه مشروعیت ندارد، مگر آن که زیر مجموعه یکی از عناوین عقدهای رایج در عصر شارع قرار گیرد؛ لیکن بنابر دیدگاه دوم، هر عقد جدید عقلایی که شرایط عمومی صحّت عقد را داشته باشد، صحیح خواهد بود. از احکام عنوان یاد شده در باب تجارت و نیز در بابهای عقود، همچون بیع، ضمان ، صلح، شرکت، مضاربه و اجاره سخن گفته اند.
ارکان عقد
ارکان عقد عبارت است از دو طرف عقد (متعاقدین)، صیغه (ایجاب و قبول) و محل عقد (معقود علیه).
دو طرف عقد
...
