دانشنامه اسلامی
احزاب و گروههای متعددی در عصر بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم وجود داشتند.افمن کان علی بینة من ربه ویتلوه شاهد منه... اولـئک یؤمنون به ومن یکفر به من الاحزاب.. آیا آن کس که دلیل آشکاری از پروردگار خویش دارد، و بدنبال آن، شاهدی از سوی او می باشد، و پیش از آن، کتاب موسی که پیشوا و رحمت بود (گواهی بر آن می دهد، همچون کسی است که چنین نباشد)؟! آنها( حق طلبان و حقیقت جویان) به او (که دارای این ویژگیهاست،) ایمان می آورند! و هر کس از گروه های مختلف به او کافر شود، آتش وعده گاه اوست! پس، تردیدی در آن نداشته باش که آن حق است از پروردگارت! ولی بیشتر مردم ایمان نمی آورندو هر کس از مشرکان عرب و سایر دستجات کفار مانند یهود و نصاری و دیگران که بقرآن- یا بحضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلّم - کافر گردند و منکر او شوند آتش دوزخ جایگاه و مقر آنها است. و در حدیث است که پیغمبر- صلی الله علیه و آله- فرمود: هیچ فرد از افراد امتها چه یهودی و چه نصرانی نیستند که نبوت مرا بشنوند و آن گاه بمن ایمان نیاورند جز آنکه اهل دوزخند. والذین ءاتینـهم الکتـب یفرحون بما انزل الیک ومن الاحزاب من ینکر بعضه.. کسانی که کتاب آسمانی به آنان داده ایم، از آنچه بر تو نازل شده، خوشحالند و بعضی از احزاب (و گروه ها)، قسمتی از آن را انکار می کنند بگو: «من مامورم که «الله» را بپرستم و شریکی برای او قائل نشوم! به سوی او دعوت می کنم و بازگشت من بسوی اوست! »مرحوم طبرسی مفسر بزرگ و بعضی دیگر از مفسران از ابن عباس چنین نقل کرده اند که آیه فوق اشاره به انکار بت پرستان نسبت به توصیف خداوند به صفت "رحمان" است که اهل کتاب مخصوصا یهود به خاطر آشنایی به این توصیف از وجود کلمه" رحمان" در آیات قرآن اظهار خوشحالی می کردند و مشرکان مکه که با این وصف، ناآشنا بودند، آن را به سخریه می گرفتند. یـایها الذین ءامنوا اذکروا نعمة الله علیکم اذ جاءتکم جنود فارسلنا علیهم ریحـا وجنودا لم تروها وکان الله بما تعملون بصیرا• اذجاءوکم من فوقکم ومن اسفل منکم واذ زاغت الابصـر وبلغت القلوب الحناجر وتظنون بالله الظنونا• یحسبون الاحزاب لم یذهبوا وان یات الاحزاب... • ولما رءا المؤمنون الاحزاب.. ای کسانی که ایمان آورده اید! نعمت خدا را بر خود به یاد آورید در آن هنگام که لشکرهایی (عظیم) به سراغ شما آمدند ولی ما باد و طوفان سختی بر آنان فرستادیم و لشکریانی که آنها را نمی دیدید (و به این وسیله آنها را در هم شکستیم) و خداوند همیشه به آنچه انجام می دهید بینا بوده است. • (به خاطر بیاورید) زمانی را که آنها از طرف بالا و پایین (شهر) بر شما وارد شدند (و مدینه را محاصره کردند) و زمانی را که چشمها از شدت وحشت خیره شده و جانها به لب رسیده بود، و گمانهای گوناگون بدی به خدا می بردید. • آنها گمان می کنند هنوز لشکر احزاب نرفته اند و اگر برگردند (از ترس آنان) دوست می دارند در میان اعراب بادیه نشین پراکنده (و پنهان) شوند و از اخبار شما جویا گردند و اگر در میان شما باشند جز اندکی پیکار نمی کنند! • (اما) مؤمنان وقتی لشکر احزاب را دیدند گفتند: «این همان است که خدا و رسولش به ما وعده داده، و خدا و رسولش راست گفته اند! » و این موضوع جز بر ایمان و تسلیم آنان نیفزود.مرحوم طبرسی میگوید: احزاب یعنی گروه هایی از قریش و غطفان و اسد و یهودانی که بر علیه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم تشکیل حزب دادند جند ما هنالک مهزوم من الاحزاب. (آری) اینها لشکر کوچک شکست خورده ای از احزابند!" هنالک" به معنی" آنجا" و برای اشاره به بعید است، به همین دلیل جمعی آن را اشاره به شکست مشرکان در جنگ بدر می دانند که در نقطه نسبتا دوردستی از مکه واقع شده.تعبیر به" احزاب" ظاهرا اشاره به تمام گروه هایی است که بر ضد پیامبران قیام کردند و خداوند آنها را در هم کوبید، این جمعیت مشرکان گروهک کوچکی از آن گروه ها هستند که به سرنوشت آنان گرفتار خواهند شد. (شاهد این سخن آیات آینده است که به این مساله تصریح کرده).
همبستگی احزاب
احزاب صدر اسلام برای شکست اسلام متحد شدند.یـایها الذین ءامنوا اذکروا نعمة الله علیکم اذ جاءتکم جنود... • اذجاءوکم من فوقکم ومن اسفل منکم... • یحسبون الاحزاب لم یذهبوا وان یات الاحزاب... • ولما رءا المؤمنون الاحزاب.. ای کسانی که ایمان آورده اید! نعمت خدا را بر خود به یاد آورید در آن هنگام که لشکرهایی (عظیم) به سراغ شما آمدند• (به خاطر بیاورید) زمانی را که آنها از طرف بالا و پایین (شهر) بر شما وارد شدند (و مدینه را محاصره کردند) • آنها گمان می کنند هنوز لشکر احزاب نرفته اند و اگر برگردند (از ترس آنان) دوست می دارند در میان اعراب بادیه نشین پراکنده (و پنهان) شوند• (اما) مؤمنان وقتی لشکر احزاب را دیدند گفتند:تعداد مشرکان از تمامی قبایل (احزاب) در این جنگ به ده هزار نفر رسید. که چهار هزار نفرشان همراه با سیصد اسب و ۵۰۰، ۱شتر از قریش و هم پیمانان آنها بودند. در بعضی منابع، تعداد آنان (قریش،غطفان،سلیم،اسد،اشجع،قریظه،نضیر و دیگر یهودیان) ۲۴۰۰۰ نفر ذکر شده است. به هر حال،اتحاد و بسیج عمومی مشرکان و یهودیان در این غزوه، نمایانگر عزم جدی آنان برای نابودی اسلام بوده است. از این رو،رسول خدا فرمود، همۀ اسلام رویاروی همه شرک قرار گرفته است. این در حالی است که برخی تعداد مسلمانان را فقط سه هزار نفر ذکر کرده اند.. که تعداد آنان را هفتصد مرد ذکر کرده است.
شکست احزاب
احزاب و گروههای کافر صدر اسلام در برابر مسلمانان شکست خوردند.یـایها الذین ءامنوا اذکروا نعمة الله علیکم اذ جاءتکم جنود فارسلنا علیهم ریحـا وجنودا لم تروها... • اذجاءوکم من فوقکم ومن اسفل منکم... • ولما رءا المؤمنون الاحزاب قالوا هـذا ما وعدنا الله ورسوله وصدق الله ورسوله وما زادهم الا ایمـنـا وتسلیمـا• ورد الله الذین کفروا بغیظهم لم ینالوا خیرا وکفی الله المؤمنین القتال وکان الله قویـا عزیزا. ای کسانی که ایمان آورده اید! نعمت خدا را بر خود به یاد آورید در آن هنگام که لشکرهایی (عظیم) به سراغ شما آمدند ولی ما باد و طوفان سختی بر آنان فرستادیم و لشکریانی که آنها را نمی دیدید (و به این وسیله آنها را در هم شکستیم) و خداوند همیشه به آنچه انجام می دهید بینا بوده است. • (به خاطر بیاورید) زمانی را که آنها از طرف بالا و پایین (شهر) بر شما وارد شدند (و مدینه را محاصره کردند) و زمانی را که چشمها از شدت وحشت خیره شده و جانها به لب رسیده بود، و گمانهای گوناگون بدی به خدا می بردید. • آنها گمان می کنند هنوز لشکر احزاب نرفته اند و اگر برگردند (از ترس آنان) دوست می دارند در میان اعراب بادیه نشین پراکنده (و پنهان) شوند و از اخبار شما جویا گردند و اگر در میان شما باشند جز اندکی پیکار نمی کنند! • (اما) مؤمنان وقتی لشکر احزاب را دیدند گفتند: «این همان است که خدا و رسولش به ما وعده داده، و خدا و رسولش راست گفته اند! » و این موضوع جز بر ایمان و تسلیم آنان نیفزود. • خدا کافران را با دلی پر از خشم بازگرداند بی آنکه نتیجه ای از کار خود گرفته باشند و خداوند (در این میدان)، مؤمنان را از جنگ بی نیاز ساخت (و پیروزی را نصیبشان کرد) و خدا قوی و شکست ناپذیر است!
← توضیح واژگان
...
