عشای ربانی

دانشنامه عمومی

عشای رَبّانی یا شام خداوند یا آیین سپاسگزاری ( به فرانسه: Eucharistie ) یکی از هفت آیین مقدس ( هفت راز ) است که تقریباً در تمام شاخه های مسیحیت به انجام می رسد. به آن تقسیم مقدس ( Holy Communion ) ، راز محراب ( the Sacrament of the Altar ) ، راز خجسته ( Blessed Sacrament ) هم گفته شده است.
شیوه اجرای این آیین در میان شاخه های مختلف مسیحیان اندکی متفاوت است، اما چند مسئله در میان تمام شاخه ها مشترک می باشد.
منشأ این آیین به آخرین شامی بازمی گردد که عیسی مسیح در شب دستگیری خود توسط سربازان رومی با حواریون خود خورد. از آنجا که به باور مسیحیان سرشت او با سرشت «خداوند» یکی است.
در انجیل متی فصل ۲۶ آیات ۲۶تا۲۸ چنین آمده است:
چون هنوز مشغول خوردن بودند، عیسی نان را برگرفت و پس از شکرگزاری، پاره کرد و به شاگردان داد و فرمود: «بگیرید، بخورید؛ این است بدن من. » سپس جام را برگرفت و پس از شکرگزاری آن را به شاگردان داد و گفت: «همهٔ شما از این بنوشید. این است خون من برای عهد که به خاطر بسیاری به جهت آمرزش گناهان ریخته می شود.
زمان این مراسم، در شب عید «پِسَح» ( عید فطیر ) یهودیان بود.
در شاخهٔ کاتولیک این باور وجود دارد که نان و شراب اجزای اصلی عشای ربانی اند و با سخنان مسیح و استمداد از روح القدس حقیقتاً تبدیل به جسم و خون عیسی می شوند. نان و شراب در خلال مراسم عشای ربانی، ماهیت وجودی و مفهوم طبیعی خود را به عنوان غذای جسم از دست می دهند و ماهیت معنایی جدیدی می یابند. آن ها اکنون نشانه های واقعیت یافته ای از حضور شخصی و تقدیم خود از سوی عیسی مسیح هستند. این آموزه یعنی تبدیل نان و شراب توسط دعای کشیش به بدن و خون مسیح را اصطلاحاً «تبدّل جوهر» می نامند. همچنین بنا بر سنت کلیسای کاتولیک، این آیین هرروزه در کلیسا برگزار می شود.
مارتین لوتر پیشگام نهضت پروتستان و بنیانگذار کلیسای لوتری آموزهٔ تبدیل جوهر را رد کرد؛ اما عقیده ای نه چندان متفاوت را مطرح کرد که به «هم جوهری» معروف است. بر مبنای نظر او با دعای کشیش بدن و خون مسیح بر روی نان و شراب قرار می گیرد.
ژان کالون که پایه گذار کلیسای اصلاح شده ( کالونی ) است، برخلاف نظر کاتولیک ها و همچنین مارتین لوتر بیان کرد که هیچ تغییری در عناصر عشای ربانی ( نان و شراب ) صورت نمی گیرد، بلکه ایمان دار مسیحی به واسطهٔ ایمان، به شکلی روحانی در بدن و خون عیسی مسیح سهیم می گردد؛ پس مسیح در آیین عشای ربانی حضور روحانی دارد، نه فیزیکی.

دانشنامه آزاد فارسی

عِشای ربّانی (Lord\'s Supper)
عِشای ربّانی
عشا در لغت به معنای شامگاه و غذایی که در شامگاهان می خورند. عشای ربانی از مهم ترین آیین های مقدس مسیحیان است، که به یادبود عمل عیسی مسیح در شام آخر برگزار می شود. به روایت اناجیل متّی، مَرقُس و لوقا، عیسی مسیح در شب قبل از دستگیری خود نان را پاره کرد و به شاگردانش داد و گفت «این است بدن من» و شراب را در پیاله ریخت و گفت: «این است خون من» در این آیین، خوردن نان و شراب را «تناول عشای ربّانی» می نامند و خود مراسم، «قربانی مقدس» (اَفخارِستیا) خوانده می شود. برگزاری آیین قربانی مقدس یادآور مصلوب شدن مسیح، و از این رو در حکم یک قربانی بدون خون ریزی است. اجرای مراسم آن لیتورژی نامیده می شود. لیتورژی کاتولیک ها به قداس معروف است. عقیدۀ رسمی کاتولیک ها این است که نان و شراب در طی این آیین مقدس معجزه آسا، قلب ماهیت پیدا می کند و به جسم و خون عیسی (ع) مبدل می گردد، امّا صورت ظاهری نان و شراب باقی می ماند. متکلمان مسیحی این اعتقاد را با نظریۀ فلسفی مدرسی ارسطویی، مادۀ اولی و صورت جوهری توجیه می کنند. ارتدوکس ها نیز عقیده ای اساساً شبیه به این دارند، امّا کلیسای انگلیکان رسماً این آیین را تعریف نکرده است. شخص مسیحی هنگام تناول عشای ربانی با مسیح متحد می شود و همۀ کسانی که در تناول عشای ربانی شرکت داشته اند با یکدیگر اتحاد معنوی پیدا می کنند. حاضرانی که خود از مجریان شعایر نباشند، فقط از نان مقدس می خورند و مسیحی مؤمن در چنین تناولی دریافت کنندۀ همان الوهیت کامل می شود. در دوران اصلاح دینی، رهبران مذهبی پروتستان عموماً اعتقاد سنتی به آیین قربانی مقدس و قلب ماهیت را رد کردند، امّا بر این باور ماندند که این مراسم به طرزی معنوی مؤمنان را با مسیح و با یکدیگر متحد می سازد. لوتری ها عقیده داشتند تحولی وجود دارد که به واسطۀ آن گوشت و خون مسیح با نان و شراب یکی می شود. هولدریخ تسونیگلی نان و شراب را فقط نمادین می دانست. کالونی ها، به حضور روحانی و نه واقعی مسیح در مراسم معتقد بودند. کلیسای انگلیس حضور واقعی را تأیید، امّا قلب ماهیت را انکار می کرد؛ لیکن بعدها تفسیر کالونی را پذیرفت. کوئیکرها از معدود گروه های پروتستان اند که این مراسم را به کلی رد می کنند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] عشای ربانی یکی از مسائل اساسی ایمان شعائر عبادی مسیحیت است. مسیحیان هنگامی که در این مراسم شرکت می کنند باور دارند که مسیح با جسم خود نزد آنان حاضر می شود.
نان شراب به عنوان یکی از ارکان اجزای اصلی عمل عشای ربانی دارای مفهوم خاصی در مسیحیت می باشد. به آیین عشای ربانی (high mass)، شام خداوند (lords supper)، شکستن نان، مجلس سپاسگزاری شراکت هم اطلاق شده است. این عمل نماد حلول تجسد الهی قلمداد می شود. در اناجیل روایت شده است که عیسی (علیه السّلام) در آخرین شب حیات خود که شب عید فِصح یهودیان بود به اتفاق شاگردان به سنت کتاب مقدس شام دسته جمعی (شام آخر) را صرف کردند.
زیبائی نژاد، محمد رضا، مسیحیت شناسی مقایسه ای، تهران، سروش، ۱۳۸۲ش، اول، ص۳۱۹.
ابتدا به اصل ماجرای عشای ربانی آنگونه که در کتاب مقدس آمده است سپس به تحلیل آن می پردازیم: پس در روز او ّل عید فطیر شاگردان نزد عیسی آمده گفتند: “کجا می خواهی فصح را آماده کنیم تا بخوری؟ ” گفت: “به شهر نزد فلان کس رفته بدو گویید: ”استاد می گوید وقت من نزدیک شد فصح را در خانه تو با شاگردان خود صرف می نمایم. شاگردان چنانکه عیسی ایشان را امر فرمود کردند فصح را مهیا ساختند.چون وقت شام رسید با آن دوازده بنشست وقتی که ایشان غذا می خوردند او گفت: “هر آینه به شما می گویم که یکی از شما مرا تسلیم می کند! ” پس بغایت غمگین شده هر یک از ایشان به وی سخن آغاز کردند که “ای سرور آیا من آنم؟ ” او در جواب گفت: “آنکه دست با من در قاب فرو برد همان کس مرا تسلیم نماید! هر آینه پسر انسان به همانطور که درباره او مکتوب است رحلت می کند. لیکن وای برآنکسی که پسر انسان بدست او تسلیم شود! آن شخص را بهتر بودی که تولّد نیافتی! ” یهودا که تسلیم کننده وی بود به جواب گفت: “ای استاد آیا من آنم؟ ” به وی گفت: “تو خود گفتی! ” چون ایشان غذا می خوردند عیسی نان را گرفته برکت داد پاره کرده به شاگردان داد گفت: “بگیرید بخورید این است بدن من. ” پیاله را گرفته شکر نمود بدیشان داده گفت: “همه شما از این بنوشید. زیرا که این است خون من در عهد جدید که در راه بسیاری به جهت آمرزش گناهان ریخته می شود. اما به به شما می گویم که بعد از این از میوه مو دیگر نخواهم نوشید تا روزی که آنرا با شما در ملکوت پدر خود تازه آشامم. ”
کتاب مقدس، متی، باب۱۷، ص۲۶-۲۹.
۱. ↑ زیبائی نژاد، محمد رضا، مسیحیت شناسی مقایسه ای، تهران، سروش، ۱۳۸۲ش، اول، ص۳۱۹.۲. ↑ کتاب مقدس، متی، باب۱۷، ص۲۶-۲۹.۳. ↑ کتاب مقدس، یوحنا، باب۶، ص۳۵-۵۹.۴. ↑ میشل، توماس، حسین توفیقی (مترجم)، کلام مسیحی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۷۷ش، اول، ص۹۶-۹۷.۵. ↑ میشل، توماس، حسین توفیقی (مترجم)، کلام مسیحی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۷۷ش، اول، ص۹۱-۹۲.۶. ↑ کتاب مقدس، متی، باب۲۶، ص۲۶.۷. ↑ کتاب مقدس، مرقس، باب۲۲، ص۱۴.۸. ↑ کتاب مقدس، لوقا، ج۱۹، ص۲۲.۹. ↑ آشتیانی، جلال الدین، تحقیقی در دین مسیح، تهران، نشر نگارش، ۱۳۸۶ش، اول، ص۳۷۷.۱۰. ↑ کتاب مقدس، یوحنا، باب۶، ص۴۸-۵۱.۱۱. ↑ آشتیانی، جلال الدین، تحقیقی در دین مسیح، تهران، نشر نگارش، ۱۳۸۶ش، اول، ص۳۷۷.۱۲. ↑ ویل دورانت، تاریخ تمدن، عصر ایمان (بخش دوم)، ص۹۹۵-۹۹۶.۱۳. ↑ کاکس، هاروی، عبدالرحیم سلیمانی اردستانی (ترجمه)، مسیحیت، قم، مرکز مطالعا و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۷۸ش، اول، ص۱۱۴.۱۴. ↑ زیبائی نژاد، محمد رضا، مسیحیت شناسی مقایسه ای، تهران، سروش، ۱۳۸۲ش، اول، ص۳۲۱.۱۵. ↑ ویل دورانت، تاریخ تمدن، عصرایمان (بخش دوم)، ص۹۹۵.۱۶. ↑ کاکس، هاروی، عبدالرحیم سلیمانی اردستانی (ترجمه)، مسیحیت، قم، مرکز مطالعا و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۷۸ش، اول، ص۱۱۴-۱۱۵.۱۷. ↑ میشل، توماس، حسین توفیقی (مترجم)، کلام مسیحی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ۱۳۷۷ش، اول، ص۹۲.
منبع
...