دانشنامه اسلامی
سابقه تشت گذاری به دوران صفویه باز می گردد، وجود تشتی در مسجد بازار چاقوسازان اردبیل، متعلق به دوران شاه عباس (۱۰۳۸ق) مؤید این مطلب است. در دوران قاجار این مراسم فقط در مسجد جامع اردبیل برگزار می شد؛ اما بعدها به دیگر محلات شهر و دیگر شهرهای ترک زبان گسترش یافت. در سال های اخیر در اکثر شهرهای آذربایجان و زنجان این مراسم برگزار می شود. برگزارکنندگان این مراسم، این آیین را نمادی از ایثار و فداکاری امام حسین(ع) و یارانش در سیراب کردن سپاه حر ابن یزید ریاحی و اسب های آنها در روز ۲۷ ذی الحجه سال ۶۰ق و نمادی از فداکاری عباس(ع) در آب آوردن برای زنان و کودکان در روز عاشورا می دانند.
تشت گذاری هر سال پیش از محرم و بین روزهای ۲۷ تا ۳۰ ذی الحجه برگذار می شود. در تشت گذاری، تشت های مخصوصی با احترام توسط بزرگان و ریش سفیدان وارد مساجد و حسینیه ها می شود. سپس دعای تشت گذاری که عباراتی فارسی و ترکی و عربی است خوانده شده و تشت ها را از آب پر می کنند. در این مراسم نوحه های مربوط به عزای حسینی خوانده شده و عملا مراسم عزاداری حسین(ع) آغاز می شود. مردم دست در آب تشت ها می زنند و آن را نوعی بیعت با حسین(ع) می دانند؛ سپس از این آب به عنوان تبرک می برند. در مساجد اردبیل، از سده های پیش، جایی برای قرار دادن تشت ها وجود داشته است.
