دانشنامه اسلامی
معنی غِیضَ: ناقص شد- کاستی گرفت (ماده غاض هم لازم استعمال میشود و هم متعدی ، هم گفته میشود غاض الشیء - فلان چیز ناقص شد ، و هم گفته میشود غاضه غیره - فلان چیز را ناقص کردند ، در قرآن کریم هم بهر دو نحو آمده که میفرماید : و غیض الماء - آب ناقص شد ، و ما تغیض الار...
ریشه کلمه:
رحم (۵۶۳ بار)
(به فتح اوّل و کسر دوّم) رحم زن. محل رشد جنین. جمع آن ارحام است . . رحم به معنای فوق در قرآن همیشه جمع آمده است. به قوم و خویش از آن جهت رحم و ارحام گفتهاند که آنها از یک رحم خارج شدهاند (مفردات) یعنی ریشه همه یک رحم است. ذورحم یعنی صاحب قرابت و ذوی الارحام یعنی صاحبان قرابت. . یعنی از خدا و از ارحام بترسد و قطع رحم نکنید، مراد از ارحام، خویشان است. . نظیر این آیه، آیه است. به موجب این دو آیه وارث شخص متوفّیفقط ارحام اوست نه دیگران و در میان ارحام هم بعضی ار بعض دیگر برتر است و با وجود ارحام نزدیک ارحام دیگر ارث نمیبرند مثلاً با وجود اولاد، فرزند اولاد و با وجود برادران برادرزادگان ارث نمب یرند مؤمنین و مهاجران و غی هم با آنکه دوست و رفیق برادر پیمانی شخصاند باز حقّی در ارث ندارند مگر آن که بطور احسان چیزی با آنها داده شود و این که رسول خدا «صلی اللّه علیه و آله» بالاتر از خود مؤمنان بر آنهاست و زنانش مادران مؤمنیناند اینها هیچ یک سبب ازث نمیشود و ترکه فقط مال ارحام است. در المیزان ازدّرالمنثور نقل میکند که ابن عباس گوید: رسول خدا «صلی اللّه علیه و آله» میان صحابه برادری افکند و گفت که بعضی ارث ببرند تا این آیه نازل شد «وَ اَوْلُوا الْاَرْحامِ بَعْضُهُمْ اَوْلی بِبَعضٍ فِی کِتابِ اللّهِ» و توارث بانسب برقرار گردید. در مجمع از امام باقر «علیه السلام» نقل شده که با برادری ارث میبردند (تا آیه آن را نسخ کرد). المیزان ذیل آیه دوم میگوید: این توراثی را که در صدر اسلام بوسیله هجرت و موالات در دین بود نسخ میکند. اهل بیت «علیهم السلام» با آیه «اُولُوا الْاَرْحامِ» آن طور که گذشت فتوی دادهاند در صافی از کافی نقل میکند چون یکی از غلامان آزاد کرده علی «علیه السلام» فوت میکرد و وارث داشت امام چیزی از ترکه او اخذ نمیکرد و میفرمود: «وَ اَوْلُوا الْاَرْحامِ بَعْضُهُمْ اَوْلی بِبَعضٍ».
