دانشنامه اسلامی
۱. ↑ تفتازانی، شرح المقاصد، ج۵، ص۸۹.۲. ↑ تفتازانی، شرح المقاصد، ج۵، ص۸۹.۳. ↑ تفتازانی، شرح المقاصد، ج۵، ص۹۰.۴. ↑ امام خمینی، کشف المراد، ص۲۵۸.
پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی مرکز فرهنگ ومعارف قرآنی.
...
[ویکی شیعه] معاد جسمانی به معنای همراهی جسم و روح انسان در قیامت و از اعتقادات مورد اتفاق همه مسلمانان است؛ اما درباره ویژگی ها و نحوه تحقق آن، اختلافاتی دیده می شود. بر اساس دیدگاه مشهور متکلمان، در روز قیامت همین بدن دنیوی باز می گردد. دلیل متکلمان، ظواهر آیات قرآن و روایات است. فلاسفه نیز بین انکار عقلی آن و اثبات آن همراه با جسم مثالی و هورقلیایی قرار دارند. فلاسفه اعتقاد به ظاهر آن ادله را از نظر عقلی نادرست می دانند. ملاصدرا برای حل تعارض بین نظر فلاسفه و ظاهر ادله نقلی، نظریه معاد جسمانی با جسم مثالی را مطرح کرده است.
کلمه «معاد» در لغت معانی متعددی دارد: بازگشتن، رد کردن، بازگردانیدن، بازگشتگاه، آن جهان، رستاخیز و مقابل معاش.
در اصطلاح متکلمان، معاد به معنای حشر و برانگیختن است و بر دو نوع است: جسمانی و روحانی. در این رویکرد، معاد جسمانی از ضروری دین و انکار آن مستلزم کفر است. به این صورت که انسان مرکب از روح و بدن است. با پایان یافتن عمر دنیایی به عالم برزخ می رود. چون قیامت در می رسد، باری دیگر با جسم و روح خویش زنده می شود و برای محاسبه به محشر درمی آید. اگر نیکوکار باشد، به نعمت های بهشتی می رسد و اگر بدکار باشد، به کیفر می رسد.
[ویکی اهل البیت] مقصود از معاد جسمانی، آن است که انسان در جهان اخروی با کالبدش حضور یابد و نعمت یا عذاب اخروی نیزجسمانی باشد؛ ولی معاد روحانی آن است که انسان با وجودی روحانی حیات اخروی خویش را ادامه دهد و در جهانبازپسین از لذتهای معنوی و روحانی بهره مند یا به عذابهای معنوی و روحانی دچار شود.
در اینکه آیا معاد جسمانی است یا روحانی؟ سه نظر وجود دارد:
منظور ما از معاد جسمانی، همین نظریه سوم است. این دیدگاه، جامع دو نظر پیشین است.
