هیتلر

لغت نامه دهخدا

هیتلر. [ ل ِ ] ( اِخ ) آدولف. صدراعظم و دیکتاتور آلمان در جنگ دوم جهانی. در سال 1889 م. در اتریش متولد شد. چند سال به نقشه کشی ساختمان مشغول بود. در سال 1912 به مونیخ رفت. در جنگ اول جهانی شرکت داشت و ترفیع درجه پیدا کرد. در سال 1921 م. به حزب نازی پیوست. این حزب به رهبری او در آلمان نفوذ و قدرت به هم رسانید. در 1933 هندنبورگ رئیس جمهوری آلمان او را به سمت صدراعظم تعیین کرد. پس از فوت هندنبورگ دیکتاتور آلمان شد و مدت 12 سال با نهایت قدرت فرمانروایی کرد و ارتش نیرومندی برای جنگ آماده ساخت. در 1938 به دنبال خروج آلمان از جامعه ملل پیمان اتحاد میان آلمان ، ایتالیا و ژاپن منعقد گردید که به پیمان محور معروف شد. در 1939 هیتلر قراردادی با روسیه منعقد ساخت و به موجب آن لهستان میان آلمان وروسیه تقسیم شد. در همان سال نیروهای آلمان به فرمان هیتلر به لهستان حمله کردند و در اثر آن جنگ میان دول محور ( آلمان و ایتالیا و ژاپن ) و متفقین ( لهستان ، فرانسه و انگلیس ) درگرفت. نیروهای آلمان کشورهای لهستان و دانمارک و نروژ و فرانسه و هلند و بلژیک را اشغال کردند و در سال 1941 به روسیه حمله بردند و تامسکو پیش رفتند و در اثر کمکهای انگلیس و فرانسه و آمریکا و پایداری سربازان شوروی نیروهای آلمان شکست خوردند و از مناطقی که اشغال کرده بودند عقب نشینی کردند و سرانجام پیروزی نصیب متفقین گردید و آلمان در 1945 بدون قید و شرط تسلیم شد و هیتلر در آخرین ساعت جنگ خودکشی کرد اما جسدش پیدا نشد. ( فرهنگ عمید ).

فرهنگ فارسی

آدلف هیتلر ( و. ۱۸۸۹ - ف. ۱۹۴۵ م . ) پیشوای آلمان وی در یکی از قرای اطریش متولد شد . ابتدا تحصیل معماری میکرد. در جنگ جهانی اول سمت سرجوخگی داشت . پس از ختم جنگ بنقاشی پرداخت در ۱۹۱۹ در مونیخ پایتخت باواریا غضو حزب کارگر آلمان شد و بزودی طرفدارانی پیدا کرد چون خیال عمده او قیام بر ضد معاهدات صلح و ضدیت با یهودیان و تقویت قدرت مرکزی دولت بود. با آنکه عقاید سوسیالیستی داشت خود را طرفدار آنگونه سوسیالیستی که بر اساس ملیت باشد میدانست . حزب خود را سوسیالیسم ملی ( ناسیونال سوسیالیسم ) که مختصر آن [ نازی ] است نامید. ابتدا برای مبارزه با کمونیستها در ۱۹۲۳ درباواریا قیام نمود و دستگیر شد در مدت هشت ماهیکه در زندان بود کتاب [ نبرد من ] را در شرح اصول و عقاید سیاسی خود نوشت . هیتلر نژاد ژرمنی را برترین نژاد و شایسته فرمانروایی جهان میدانست . چون قدرت او رو به فزونی گذاشت [ هیندنبورگ ] رئیس جمهور آلمان در ژانویه ۱۹۳۳ او را بمقام صدارت برگزید و چون در ۱۹۳۴ هیندنبورگ مرد هیتلر مقام صدارت و ریاست جمهوری هر دو را در اختیار گرفت و خود را پیشوای آلمان نامید . وی در سیاست داخلی به قلع ریشه کمونیستها و سوسیالیستها و زجر یهودیان پرداخت و در سیاست خارجی با گسستن رشته پیمان های قبلی آلمان بوسعت خاک آلمان افزود و با حمله به دالان دانتزیگ ( ۱۹۳۹ ) جنگ جهانی دوم را آغاز کرد که سرانجام به شکست آلمان و خودکشی هیتلر انجامید ( ۱۹۴۵ م . ) .