ژانوس
فرهنگ فارسی
بر طبق اساطیر کهن وی اولین پادشاه شهر ژانی کولوس واقع بر ساحل رود تیبر مقابل شهر رم بوده است .
دانشنامه عمومی
ژانوس خدای دروازه ها بود و نخستین ماه سال، یعنی ژانویه، نام خود را از این ایزد گرفته است. ژانوس نه تنها خدای دروازه ها، به شمار می آمد، بلکه خود نیز دروازه ای بود. در فوروم یا میدان عمومی رم، دروازه ای بود که دیواری نداشت و هیچ گاه گشوده نمی شد. این دروازه، ژانوس نام داشت و همانند سنگ های مقدس آتش زنه معبد ژوپیتر به نظر می رسید و از همین دروازه بود که ژانوس، خدای دروازه ها، بر همهٔ دروازه ها فرمان می راند و در این مسیر پاسدار در ِخانه های رم نیز بود.
به نظر می رسد که ژانوس ( یانوس ) تنها خدای کاملاً رمی باشد و گفته می شد آئین پرستش او که قبل از پیدایش رم، یک آیین کوچک و کم اهمیت محلی بوده، توسط خود رمولوس ، در شهر جدید معرفی و متداول شده بود.
ژانوس ایزد آغازها یا شروع به کارها بود. او بر درها و دروازه ها و راه های ورودی نظارت داشت و همین طور هم بر اولین ساعت روز، اولین روز ماه و اولین ماه سال ( ژانویه ) . او همچون مردی با دو سر، که به جهت های مخالف هم می نگرند، نشان داده می شد و نمادهای او عبارت بودند از: دسته کلیدها و یک چوبدستی دربانی.
ایانوس جمینوس یا دروازهٔ رو به شمال شرق، در محل های تجمع یا میدان های رمی ( فوروم ) که به ژانوس اختصاص داشت، در زمان صلح ( فقط چهار مرتبه تا قبل از عصر مسیحیت ) بسته بود و در زمان جنگ باز می شد.
ژانوس از کهن ترین خدایان رومی بود که غالباً او را با دو چهره، یکی چهره متمایل به روبرو و دیگری سیمای متمایل به پشت سر، تصویر می کردند. روایت های مربوط بدین خدا همه رومی بودند و با خاستگاه شهر، پیوند داشتند. در افسانه ها، ژانوس ساکن رم بود و گفته می شد که وی دیرگاهی با کامس، شهریار افسانه ای که از او تنها نامی در دست است، بر رم فرمان می راندند.
