فارابی

لغت نامه دهخدا

فارابی. ( اِخ ) رجوع به ابونصر فارابی شود.
فارابی. ( اِخ ) ابوابراهیم اسحاق بن ابراهیم. از اکابر ادبای قرن چهارم هجری و خال اسماعیل بن حماد جوهری بوده است. رجوع به فهرست کتابخانه سپهسالار و ابراهیم و اسحاق بن ابراهیم شود.
فارابی. ( اِخ ) ابوزکریا یحیی بن احمد، لغوی. رجوع به یحیی... شود.
فارابی. ( اِخ ) رجوع به محمودبن احمد فارابی شود.
فارابی. ( اِخ ) اسماعیل بن حماد جوهری. رجوع به اسماعیل شود.

فرهنگ فارسی

ابونصر محمدبن محمد فیلسوف بزرگ اسلام در نیمه دوم قر. ۳ و نیمه اول قر . ۴ ه .( و . فاراب ۲۶٠ ه ق . / ۸۷۴ م . - ف. دمشق ۳۳۹ هق . / ۹۵٠ م . ) . فارابی از ماورائالنهر برای تحصیل علوم ببغداد رفت و بعد از آموختن عربی در حلقه درس ابوبشر متی بن یونس حضور یافت و چندی بعد به حران رفت و از یوحنابن حیلان بخشی از منطق را فراگرفت و ببغداد بازگشت و بتکمیل فلسفه مشغول شد . فارابی هه کتب ارسطو را بدقت مورد مطالعه و تحقیق قرار داد و بمعانی آنها و قوف تام و در شرح و تفسیر آثار ارسطو مهارتی خاص یافت و بدین جهت او را [ ارسطوی ثانی ] یا [ معلم ثانی ] نامیدند . فارابی از بغداد بمصر رفت و از آنجا بخدمت سیف الدوله ابوالحسن علی بن عبدالله بن حمدان تغلبی پادشاه حلب و دمشق و شام در آمد و در کنف حمایت وی به تعلیم و تالیف مشغول گردید تا در سن ۸٠ سالگی درگذشت .فارابی بثروت و زینت دنیوی بی میل بود و بامر مسکن و پیشه توجهی نداشت و غالب اوقات خویش را در تنهایی بسر میبرد . اهمیت فارابی بیشتر در شرحهای اوست بر آثار ارسطو و بسبب همین شروح هم او را [ معلم ثانی ] خوانده و در مقام بعد از ارسطو قرار داده اند. فارابی مانند بسیاری از فلاسفه اسکندریه و خاور نزدیک که می کوشیدند بین عقاید افلاطون و ارسطو را التیام دهند در کتبی که ببحث در اتفاق آرائ افلاطون و ارسطو اختصاص داده سعی بلیغ در این راه بکار برده است و کتاب [ الجمع بین راییالحکیمین : افلاطون الالهی و ارسطوطالیس ] را در این باب تالیف کرده . فارابی در رساله فصوص الحکم برای اثبات توحید بیشتر باصول و عقاید نو افلاطونیان و عرفا نزدیک شده و در رساله آرائ اهل المدینه الفاضله تحت تاثیر افلاطون قرار گرفته و سعادت بشر را در ایجاد اجتماع کاملی دانسته است که همانند اجتماع روحانی باشد . فارابی مانند همه دانشمندانی که در تمدن اسلامی عنوان فیلسوف داشته اند از همه علوم عهد خود مطلع و در آنها صاحب تصانیفی بوده است اطلاعات وی در ریاضیات خوب ولی در طب متوسط و در موسیقی بسیار بوده است . روش فلسفیاو را باید فی الحقیقه یک روش نو افلاطونی اسلامی نامید و این همان روشی است که پیش از فارابی بوسیله کندی شروع شد و بعد ازاو از طرفی در آثار اخوان الصفائ و ازطرفی دیگر در کتب ابوعلی سینا بمرحله کمال رسید . مع ذلک فارابی در بعض موارد با کندی و ابوعلی سینا اختلاف دارد و همچنین چون آثار او تحت سه روش عمده افلاطون و ارسطو و فلوطینس واقع است گاه موارد اختلافی در آنها مشاهده میشود و وجه اشتراک همه این آثار با یکدیگر عبارتست از ترکیب عقاید مذکور با اصول دینی اسلامی بنظر فارابی سعادت و عظمت مقام فیلسوف در ترک علایق و تجرد و گوشه گیری است . حاصل علم و مقدمه سعادت اخلاق است و عالمی که از مبانی اخلاقی پیروی نکند از سعادت کمال برخوردار نیست . اثر فارابی در فلاسفه بعد از خود بسیار بوده است و با این حال از انتقادات برخی مانند ابن رشد آسوده نمانده است . ابن رشد در چند مورد از کتاب تهافت التهافت بر فارابی تاخته و او را در شمار متکلمان قرار داده است نه در زمره فیلسوفان . فارابی رادر حدود صد تالیف است و مهمترین آنها عبارتند از : رساله فی مبادی آرائ اهل المدینه الفاضله مقاله فی معانی العقل عیون المسائل فصوص الحکم رساله فی السیاسه المسائل الفلسفیه احصائالعلوم اغراض ارسطو طالیس فی کتاب مابعدالطبیه رساله فی اثبات المفارقات .
منسوب به فاراب اهل فاراب .
ابو ابراهیم اسحاق بن ابراهیم از اکابر ادبای قرن چهارم هجری و خال اسماعیل بن حماد جوهری بوده است .

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] "فارابی" یکی از نوابغی است که در زمانه بسیار حساس تاریخی ظهور کرد و توانست تاثیر عمیق و بسزایی را در تفکر اندیشمندان بعد از خود به جا بگذارد، تاثیر فارابی به قدری شگرف است که شاید بتوان گفت او و اندیشه های او بود که توانست زمینه را برای شکوفایی تمدن اسلامی فراهم سازد.
در طول تاریخ بشر نوابغ و دانشمندان فراوانی ظهور کرده اند که هر کدام به نوبه خود نقطه عطفی در تاریخ اندیشه بشر ایجاد نموده و توانسته اند تغییر شگرفی را در فضای فکری و اجتماعی جامعه زمان خود به وجود بیاورند. این نابغه ها به جز اینکه شبانه روز در راه علم و اندیشه تلاش کرده و به قدر کافی نیز از استعداد خدادادی بهره برده اند، در شرایط تاریخی خاصی هم قرار گرفته اند و شاید بتوان گفت قرار گرفتن در این موقعیت تاریخی حساس بوده است که فضا را برای بروز نبوغ ذاتی آنها فراهم کرده و باعث شده نقش آنها در تاریخ علم ماندگار شود.