معنی میزاب | لغت یاب

لغت نامه دهخدا

میزاب. ( اِ مرکب )آبریز و ناودان و آب گذر و آبراهه. ( ناظم الاطباء ). ناودان. ج ، مآزیب. ( مهذب الاسماء ). ناودان. این کلمه بی شک فارسی فراموش شده است. از میز ( مخفف میزنده یا ماده مضارع میزیدن ) و آب ، و آن در عربی اصلی ندارد و گاهی مزراب گفتن عرب دلیل دیگری است که از عرب نیست.و مزراب در واقع مصحف آن است ، این کلمه فارسی است که به زبان عربی رفته و عرب آن را به صورت مئزاب حفظ کرده ولی در فارسی ناودان جای آن را گرفته است. ( از یادداشت مؤلف ). ناودان. کلمه ای فارسی است معرب به همزه و دون همزه. ج ، مآزیب و میازیب به ترک الهمزة. ( منتهی الارب ). ناودان که راه بدر رو آب بام باشد و این معرب است. ( غیاث ) ( از آنندراج ). به قول جوالیقی و فیروزآبادی و جوهری و سیوطی فارسی است و صاحب تاج العروس می گوید: معناه بل الماء. ج ، مآزیب. ( یادداشت مؤلف ). ناودان. ( دهار ) ( مهذب الاسماء ). || نام قسمتی از قرع و انبیق. ( یادداشت مؤلف ). لوله ای که مقطر به واسطه آن به قابله جاری شود. ( از مفاتیح ).
میزاب. ( اِخ ) دهی است از دهستان هرزندات بخش زنوز شهرستان مرند، واقع در 27هزارگزی شمال مرند با 176 تن سکنه. آب آن از چشمه و راه آن مالرو است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4 ).

فرهنگ معین

[ ع . ] (اِ. ) ۱ - آب راهه ، آب گذر. ۲ - ناودان . ج . مآزیب ، موازیب ، میازیب .

فرهنگ عمید

ناودان، آبراهه.

فرهنگ فارسی

ناودان، آبراهه، بعربی نیزمیزاب میگویندوجمع آن مازیب و موازیب و میازیب است
( اسم ) ۱ - آب راهه آب گذر ۲ - ناودان جمع : مازیب موازیب میازیب .
دهی است از دهستان هرزندات بخش زنوز شهرستان مرند

دانشنامه عمومی

میزاب (کعبه). میزاب کعبه ( به عربی: میزاب الکعبة ) یا میزاب مهر ( به عربی: میزاب الرحمة ) ، ابزاری کار گذاشته شده بر گوشهٔ شمالی بام خانه است و از کعبه به سوی حجر اسماعیل بیرون زده.
واژهٔ میزاب ریشه ای فارسی دارد که به زبان عربی راه یافته است. این ناودان آب جمع شده به هنگام شست وشو یا بارندگی را به بیرون از بام ترابری می نماید.
نخستین میزاب، در سی و پنج سالگی پیامبر اسلام به دست قریشیان ساخته و کار گذاشته شد.
در سال ۶۳ ه‍. خ هنگامی که عبدالله پسر زبیر کعبه را بازسازی می کرد میزاب دیگری به همان ویژگی پیشین کار گذاشت و در سال ۷۱ ه‍. خ حجاج پسر یوسف ثقفی آن را پیراست و دوباره بر بام کعبه جای داد.
در سال ۵۲۱ ه‍. خ یک ایرانی صوفی به نام شیخ ابوالقاسم رامِشت، همراه با دیگر بازسازی هایش، میزاب را نیز از نو ساخت.
در سال ۵۲۵ ه‍. خ مقتفی، خلیفهٔ عباسی دستور داد میزاب بازسازی شود. میزابی که در روزگار ناصر، خلیفهٔ عباسی ساخته شده بود در سال ۷۵۸ ه‍. خ بر بام کعبه کار گذاشته شد.
در سال ۹۳۰ ه‍. خ سلطان سلیمان میزابی برای کعبه ساخت؛ سه سال بعد میزابی دیگر از مصر آورده شد.
احمد یکم نیز در سال ۹۹۰ ه‍. خ میزابی برای کعبه ساخت.
اما میزاب کنونی کعبه در رخ همان میزابی است که عبدالمجید یکم آن را در سال ۱۲۳۵ ه‍. خ درست کرد و در سال ۱۲۳۸ ه‍. خ به همراه حاجی رضا پاشا به مکه فرستاد.
در سال ۱۳۳۶ ه‍. خ، شاه سعود، میزاب را نوسازی کرد و در سال ۱۳۷۵ ه‍. خ شاه فهد میزابی نو در رخ همان میزابی که سلطان عبدالمجید ساخته بود ساخت که همچنان بر بام کعبه است.
درازای میزاب ۲ متر و ۵۸ سانتی متر و پهنای آن ۲۵ سانتی متر است؛ پیرامون میزاب را چوب ساج با روکش زرین فراگرفته است.
علم تو خود بام عقل و کعبهٔ نفْس است و طبع من چو حج گولان به زیر ناودان چون خوانمت
ای تشنهٔ ابر رحمت تو
چون من، لبِ ناودان کعبه
جوید به تبرک آب دستت
چون حاج، ز ناودان کعبه
از نمِ میزاب و تارِ سُبحه حاجت خواستم قرعه بر شطِ شراب و بر خُم کافر زدند