مدینه

لغت نامه دهخدا

( مدینة ) مدینة. [ م َ ن َ ] ( ع اِ ) شهر. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ) ( منتهی الارب ). شهرستان. ( دستور اللغة ) ( منتهی الارب ). شهر بزرگ. ( دستور الاخوان ). شارستان. ( مهذب الاسماء ). ج ، مداین ، مدائن ، مُدُن :
نگه کن تا کجا بودی و اینجا
که آوردت در این بی در مدینه.ناصرخسرو.در بود مر مدینه علم رسول را
زیرا جز او نبود سزای امانتش.ناصرخسرو.آمدن صاحب اجل به سرایش
بر همه اصحاب کوی و قصر و مدینه.سوزنی.در مدینه قدس مریم یافتم
در حظیره انس حوا دیده ام.خاقانی.سعدی به عشقبازی خوبان علم نشد
تنها در این مدینه که در هر مدینه ای.سعدی.|| پرستار. ( مهذب الاسماء ). داه. ( منتهی الارب ). تأنیث مَدین. رجوع به مدین شود. || قلعه. رجوع به معنی اول شود. || شهر مبنی بر معظم زمین. ( منتهی الارب ). رجوع به معنی اول شود.
مدینة. [ م َ ن َ ] ( اِخ ) شهری است [ به عربستان ] خوش ومردم بسیار و روضه مقدس پیغمبر ( ص ) با بسیار صحابه آنجاست و از نواحی وی سنگ فسان خیزد که به همه جهان ببرند. ( حدود العالم ). از شهرهای مهم عربستان سعودی است. این شهر پس از مهاجرت پیغامبر اسلام از مکه بدانجا، موقعیت خاصی پیدا کرد و نامش از یثرب به مدینة النبی تبدیل یافت مرقد حضرت رسول در این شهر است و مطاف و زیارتگاه مسلمانان جهان است. شهر مدینه 50 هزار تن جمعیت دارد. فاصله آن تا بحر احمر 175 کیلومترو با جده 425 کیلومتر است. مدینه در واحه ای قرار گرفته که آب آن نسبةً فراوان است. بدین جهت میوه و غلات فراوان در آنجا کاشته میشود. در عصر پیغمبر و ابوبکر و عمر و عثمان و آغاز خلافت امیرالمؤمنین علی ( ع ) پیش از آنکه آن حضرت کوفه را مقر حکومت سازد، مرکز خلافت اسلامی بود. در حکومت امویان حکام مدینه از جانب خلیفه تعیین می شدند و در عصر عباسی نیز تا سال 248 هَ. ق. که محمد بن عبداﷲ طاهر از جانب المستعین به حکومت آن شهر تعیین شده بود جزء متصرفات عباسیان بشمار می آمد از سال 250 تا سال 923 که حکومت عثمانی آن شهر را تصرف کرد علویان از خانواده بنوالاَحیضِر و بنومهنا حکومت آنجا را بدست گرفتند. در سال 1219 وهابیان آن را تصرف کردند لکن محمد علی والی مصر به سال 1227 آن شهر را از ایشان پس گرفت. در سال 1335 هَ. ق. نیروهای شریف مکه بر آنجا دست یافتند و در سال 1343 هَ. ق. ( 1924 م. ) ابن سعود آن را تصرف کرد و جزو دولت عربستان سعودی گردید. نام های دیگر مدینه عبارت است از: مدینةالسماء. مدینه مشرفه. مدینةالرسول. مدینةالنبی. مدینه منوره. مدینه طیبه. مدینه مکرمه. حرم الرسول. دارالهجرة. قریةالانصار. اثرب. یثرب. یندد. تید. نیدد. نیدر. موفیه. بحیرة. طیبة. مسکینه. طابة. محبة. محبوبه. مجببة. حبیبه. مرحومه :

فرهنگ معین

(مَ نِ ) [ ع . مدینة ] (اِ. ) شهر. ج . مدن ، مداین . ، ~ی فاضله آرمان شهر.

فرهنگ عمید

شهر.
* مدینهٴ فاضله: شهری خیالی که مردم آن جهت به دست آوردن سعادت حقیقی کوشش کنند و ادارۀ چنین مدینه ای در دست فاضلان و حکیمان باشد.

فرهنگ فارسی

یکی از شهرهای عمده کشور عربستان سعودی و دومین شهر اسلامی از جهت عظمت و تقدس واقع در شمال شرقی مکه درناحیه حجازمیباشد نام اصلی این شهر ( یثرب ) بوده ولی پس از هجرت رسول اکرم ( ص ) از مکه باین شهر بنام مدینه النبی و یا مدینه طیبه و یا بالاختصار مدینه خوانده شده است . این شهر بیش از ۱۹۸٠٠٠ نفر جمعیت دارد و مدفن حضرت رسول اکرم و عده ای از اهل بیت رسول و سه تن از خلفای اول اسلام ( ابوبکر عمر عثمان ) در این شهر است و پس از رحلت رسول اکرم تا سال ۳۵ هجری مرکز خلافت بوده است مدینه منوره.۲ - بطور عام بمعنی مطلق شهر است .
شهر، مدن و مدائن جمع
( اسم ) شهر بلد : چون مهد خواهر بمدین. تبریز رسید شهر را آیین و کله بستند و نثارهای فراوان ریختند . جمع: مداین ( مدائن ) . یا مدین. فاضله. مدینهای که ساکنان آن کوشش کنندکه سعادت حقیقی را بدست آورند .ادار. چنین مدینهای بدست حکیمان و فاضلان باشد .

فرهنگ اسم ها

اسم: مدینه (دختر) (عربی) (مذهبی و قرآنی) (تلفظ: madine) (فارسی: مدینه) (انگلیسی: madineh)
معنی: نام شهری در عربستان، شهر، نام شهری در عربستان که پایگاه حکومت حضرت محمد ( ص ) بود

دانشنامه آزاد فارسی

مسجدالنبی و مقبره پیامبر اسلام (ص)، (یا: یَثرِب) شهری در منطقۀ حجاز و از شهرهای مهم عربستان و دومین شهر مقدس جهان اسلام. نام پیشین آن یثرب بود. پس از هجرت پیامبر (ص) این شهر مدینة النبی یا به اختصار مدینه نام گرفت. امروزه در غرب کشور عربستان و با فاصلۀ ۲۵۰ کیلومتر در شمال مکه و با فاصلۀ ۱۶۰ کیلومتر در شرق دریای سرخ است. ارتفاع آن از سطح آب های آزاد ۶۲۰ متر، مساحت آن ۲۷هزار هکتار و جمعیت آن ۶۰۸هزار نفر (۱۹۹۹) است. از غرب به کوه حجاج، از شمال غرب به کوه سلع از جنوب به کوه عیر، و از شمال به کوه اُحُد منتهی می شود. چند وادی از واحۀ مدینه، از جنوب به شمال، می گذرد که در کنار سفره های آب زیرزمینی، باعث شده این شهر از دیرباز خاکی حاصل خیز و سرسبز داشته باشد. گمان می رود که ساکنان اولیۀ آن عمالیق بوده باشند اما تاریخ مدینه از هجرت یهودیان به آن جا و آغاز کشت و زرع در آن شهر شروع می شود. سه گروه اصلی یهودیان مدینه بنی قُریظه، بَنی نَضیر، بَنی قَیْنُقاع بودند. پس از ویرانی سدّ مَأرب و پراکندگی قبایل یمن در شبه جزیرۀ عربی، قبیلۀ اوس و خزرج به یثرب آمدند. نخست زیر سلطۀ یهودیان بودند و سپس که قدرت یافتند بر سر تصاحب اراضی مرغوب پیوسته باهم در نزاع بودند که مهم ترین این نزاع ها جنگ بُعاث بود (ح ۶۱۷م) که آن را از بزرگ ترین جنگ های عرب جاهلی دانسته اند و همین نزاع ها از عوامل دعوت پیامبر اسلام به این شهر بود. پس از هجرت پیامبر، مهاجران مسلمان نیز بر این جمعیت افزوده شدند و مدینه مرکز نخستین حکومت اسلامی به رهبری پیامبر شد و تا دوران خلافت علی بن ابی طالب بر همین موقعیت ماند. بعد از آن اهمیت سیاسی خود را از دست داد اما همواره از مرکزهای مهم فکری و فرهنگی جهان اسلام بود. از مهم ترین حوادث در این دوره مخالفت اهل مدینه با حکومت یزید بود که یزید با ارسال لشکری به فرماندهی مسلم بن عقبه آن شهر را غارت کرد و بسیاری را کشت (۶۳ق). قیام محمد نفس زکیه (۱۴۵ق) و قیام صاحب فَخ (۱۶۹ق) از دیگر حوادث مهم تاریخ مدینه است. مالک بن اَنَس مؤسس مذهب مالکی، امام صادق (ع)، ابن قعقع مخزومی، مفسر بزرگ، و ابن زَباله، نخستین تاریخ نویس مدینه، همگی در این شهر می زیسته اند. در ۳۶۴ق عضدالدولۀ دیلمی باروی مرکزی شهر را ساخت و نورالدین محمد زنگی در ۵۵۷ق حصاری بزرگ تر برای آن بنا کرد. به علت آن که اکثر زایران خانۀ خدا برای زیارت مزار پیامبر اسلام (ص) به این شهر هم می آیند، همواره مورد توجه مسلمانان و حاکمان بوده است. اقتصاد مدینه در آغاز بر پایۀ کشاورزی و تجارت بوده است که گردشگری را نیز در دوران جدید باید به آن اضافه کرد. مهم ترین محصول کشاورزی آن خرماست و بیش از بیست نوع خرما تولید و صادر می کند. ساکنان کنونی آن، اعراب سنی و بیشتر حنبلیِ وهّابی اند و اقلیت کوچک شیعه (معروف به نخلاوی) نیز در آن زندگی می کنند. در قرآن یک بار نام یثرب (احزاب، ۱۳) و چهار بار نام شهر مدینه (توبه، ۱۰۱؛ ۱۲۰؛ احزاب، ۶۰؛ منافقون، ۸) آمده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] مدینه یکی از شهرهای اصلی کشور عربستان هست.
مدینه (مدینة النبی) یکی از شهرهای اصلی کشور عربستان سعودی، در شمال شرقی مکه در ناحیه حجاز است و تا مکه ۴۵۰ کیلومتر فاصله دارد.
اسامی دیگر مدینه
نام اصلی این شهر «یثرب» بود ولی پس از هجرت رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم از مکه به این شهر، «مدینة النبی» یا «مدینه طیبه» یا صرفا «مدینه» خوانده شد.غیر از این چند نام، برخی مورخین برای این شهر، نزدیک به صد نام ذکر کرده اند.
مهمترین نکته در جغرافیای داخلی مدینه
مهمترین نکته در جغرافیای داخلی مدینه این است که شهر در میان دو رشته حره(منطقه سنگلاخی که سنگ هایی شبیه به سنگ های آتشفشان و داغ شده دارد.)واقع شده که یکی در شرق با نام حرّه واقم و دیگری در غرب با نام حرّه وبره است.در جنوب یثرب، حرّه جنوبی قرار دارد که به آن حره شَوْران نیز می گویند. این حره نیز بخش جنوب را از حره شرقی تا غربی پوشانده و آنها را به یکدیگر متصل کرده است.
معنای حره
...
[ویکی شیعه] مدینه یا مَدینَةُ النَّبی، به معنای شهر پیامبر، دومین شهر مهم مذهبی مسلمانان که در عربستان واقع است. هجرت پیامبر اکرم(ص) به این شهر، مبدأ تاریخ مسلمانان گشت. مسجد و مرقد پیامبر اکرم(ص)، قبرستان بقیع، مدفن چهار امام شیعه و بسیاری از بزرگان اسلام و نیز مکان های مقدس دیگری در آن جای گرفته است. با هجرت پیامبر اسلام(ص) به این شهر، نام آن از یثرب به مدینة النبی تغییر کرد و تا سال ۳۶ق پایتخت نخستین حکومت اسلامی بود. جنگ های مسلمانان با مشرکان، نبرد پیامبر با یهودیان مدینه، شورش علیه خلیفه سوم مسلمانان و کشته شدن او، واقعه حره، قیام نفس زکیه و قیام شهید فخ از حوادث بسیار مهم در تاریخ این شهر به شمار می روند. اکثر امامان شیعه در مدینه ساکن بوده اند.
سفر به مدینه و زیارت مکان های مقدس آن و نمازگزاردن در مسجد النبی جزء جدانشدنی سفر مسلمانانی است که عازم حج یا عمره هستند.
مدینه (نام پیش از هجرت : یثرب) از شهرهای اصلی کشور عربستان است و در ۴۵۰ کیلومتری شمال شرقی مکه در ناحیه حجاز قرار دارد.
[ویکی اهل البیت] کلید واژه: مدینه، مدینة النبی، هجرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، تاریخ مدینه، مکان های مدینه، حکومت اسلامی
مدینه، هجرتگاه پیامبر صلی الله علیه و آله مرکز تأسیس حکومت اسلامی و نام آورترین شهرهای اسلامی پس از مکه معظمه است. که قبر مطهر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم اسلام و عده ای از اهل بیت علیهم السلام و یاران او در آن قرار دارد. در قبرستان بقیع نیز چهار تن از امامان (امام حسن مجتبی، امام سجاد، امام باقر، امام صادق علیهم السلام) و بنابر روایتی، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام مدفون اند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مکه را حرم خدا و مدینه را حرم رسول الله شمرده اند.
مدینه به معنی شهر. و مدون به معنی اقامت است «مَدَنَ بِالْمَکانِ و مُدوناً: اَقامَ» ظاهرا شهر را از آن مدینه گویند که مردم در آن اقامت دارند اما تمدن که به معنی خروج از جهل و دخول به راه انسانیت و ترقی است ظاهرا از معانی مستحدثه است. بعضی مدینه را از «دان» دانسته و میم آن را زاید گرفته اند. در نهج البلاغه، خطبه: 180 آمده «اَیْنَ الَّذینَ... مَدَّنُوا الْمَداِئنَ» کجایند آن ها که شهرها بنا کردند.
مدینه یکی از شهرهای اصلی کشور عربستان سعودی می باشد که در شمال شرقی مکه در ناحیه حجاز است و تا مکه 450 کیلومتر فاصله دارد. مدینه منوره در 39 سی و نه درجه و 50 پنجاه دقیقه طول شرقی و 24 بیست و چهار درجه و 32 سی و دو دقیقه عرض شمالی است . ارتفاع این شهر از سطح دریا بین 597 تا 639 متر است. این شهر در شوره زار و سنگستان واقع است و بقدر نصف مکه آبادانی دارد.
مهمترین نکته در جغرافیای داخلی مدینه این است که شهر در میان دو رشته حره منطقه سنگلاخی که سنگ هایی شبیه به سنگ های آتشفشان و داغ شده دارد واقع شده که یکی در شرق با نام «حرّه واقم» و دیگری در غرب با نام «حرّه وبره» است.
در جنوب یثرب، حرّه جنوبی قرار دارد که به آن «حره شَوْران» نیز می گویند. این حره نیز بخش جنوب را از حره شرقی تا غربی پوشانده و آنها را به یکدیگر متصل کرده است.
حره به طور معمول به سنگ های سیاهی اطلاق می شود که به صورتی خشن سطح زمین را پوشانده و پستی و بلندی تپه ای دارد و به صورت کوه نیست. در فاصله های دورتری از مدینه حره های دیگری نیز وجود دارد.
[ویکی الکتاب] معنی مَدِینَةِ: شهر- مدینه ( در آیه شریفه 8 سوره مبارکه منافقون : "یَقُولُونَ لَئِن رَّجَعْنَا إِلَی ﭐلْمَدِینَةِ لَیُخْرِجَنَّ ﭐلْأَعَزُّ مِنْهَا ﭐلْأَذَلَّ ..." )
معنی یَثْرِبَ: نام قدیم شهر مدینه (کلمه یثرب نام قدیمی مدینه طیبه است ، قبل از ظهور اسلام این شهر را یثرب میخواندند ، بعد از آنکه رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) به این شهر هجرت کردند نامش را مدینة الرسول نهادند ، و سپس کلمه رسول را از آن حذف کرده و به مدینه مشهور ...
معنی مَدَائِنِ: شهرها (جمع مدینة)
معنی إِمَامٍ: پیشوا-راه اصلی(در جمله"إِنَّهُمَا لَبِإِمَامٍ مُّبِینٍ "یعنی منزلگاه قوم لوط و قوم ایکه ، هر دو بر سر بزرگ راهی قرار داشت . مقصود از این راه ، آن راهی است که مدینه را به شام وصل میکند)
معنی أَیْکَةِ: کلمه ایکه به معنای درخت به هم پیچیده است ، و جمع آن ایک است ، و به طوری که گفته شده قوم ایکه در سرزمینی پر درخت چون جنگل زندگی میکردهاند که درختهایش سر به هم داده بود . این مردم طایفه ای از قوم حضرت شعیب (علیهالسلام) بودند چون در جمله" انهما لبامام...
معنی یَسْتَفْتِحُونَ: طلب و آرزوی پیروزی می کنند (عبارت "کَانُواْ مِن قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ عَلَی ﭐلَّذِینَ کَفَرُواْ " یعنی : به خودشان مژده پیروزی بر کافران میدادند . قبل از بعثت ، کفار عرب متعرض یهود میشدند ، و ایشان را آزار میکردند ، و یهود در مقابل ، آرزوی رسیدن بعث...
تکرار در قرآن: ۴(بار)

ویکی واژه

مدینة
شهر.
مدن، مداین. ؛ ~ی فاضله آرمان شهر.