لغت نامه دهخدا
بدستی دوکانی ز سنگ رخام
درازیش پیموده ام شصت گام
بینداخت با هول بر بیست گام
کز آن خیره گشتند خلقی تمام.شمسی ( یوسف و زلیخا ).
گام
بدستی دوکانی ز سنگ رخام
درازیش پیموده ام شصت گام
بینداخت با هول بر بیست گام
کز آن خیره گشتند خلقی تمام.شمسی ( یوسف و زلیخا ).
فرهنگ معین
[ په . ] (اِ. ) فاصله میان دو پا، قدم .
فرهنگ عمید
* گام برداشتن: (مصدر لازم ) به راه افتادن، قدم بر داشتن.
* گام برگرفتن: (مصدر لازم ) = * گام برداشتن
* گام بیرون نهادن: (مصدر لازم ) [قدیمی]
۱. قدم بیرون گذاشتن.
۲. از حد خود تجاوز کردن.
* گام زدن: (مصدر لازم ) [قدیمی] قدم زدن، قدم برداشتن، راه رفتن: اگر گامی زدم در کامرانی/ جوان بودم چنین باشد جوانی (نظامی۲: ۲۶۳ ).
* گام سپردن: (مصدر لازم ) [قدیمی] راه پیمودن، طی طریق کردن
* گام شمردن: (مصدر لازم ) [قدیمی]
۱. قدم برداشتن، گام زدن.
۲. از روی حساب و به احتیاط قدم برداشتن.
* گام گذاردن: (مصدر لازم ) = * گام نهادن
* گام گذاشتن: (مصدر لازم ) = * گام نهادن
* گام نهادن: (مصدر لازم ) قدم گذاشتن.
لجام.
هشت نت که به ترتیب طبیعی صداها پشت سر هم باشد.
فرهنگ فارسی
( اسم ) لگام لجام : زخاک شمس فلک زر کند که تا گردد ستام و گام و رکاب براق تو زر کند . ( سوزنی ) ۳ - ( اسم ) دایره دور. نغمات هشتگان. گام توالی هشت نوت موسیقی است که بترتیب طبیعی دنبال یکدیگر قرار گیرند چون عد. نوتهای موسیقی هفت است همیشه نوت هشتم گام اسم نوت اول گام را خواهد گرفت . هر گام باسم نوتی که از آن شروع میشود موسوم است . نوتهای گام را درجات گام گویند . پس هر گام دارای هشت درجه است چنانکه فوق نوت دو موسوم است بدرج. اول گام دو و نوت سل درج. پنجم و نوت سی درج. هفتم . همچنین گام بر دو قسم است : بالا رونده و پایین رونده . در گام بالا رونده نوتها از پایین ببالا میروند و در گام پایین رونده بعکس یعنی از بالا بپایین میایند . توضیح ۱ - گام بر دو قسم است : یا گام بالا رونده . ( برشو ) گامی است که در آن نوتها از پایین ببالا میروند . یا گام پایین رونده ( فروشو ) گامی است که در آن نوتها از بالا بپایین میایند . توضیح ۲ - گام طبیعی را نیز بر دو قسم تقسیم کردهاند : یا گام بزرگ . ( ماژور ) . و آن گامی است که از پنج پرده ( تن ) و یک و نیم پرده تشکیل شود . یا گام کوچک . ( مینور ) و آن گامی است که از سه پرده و سه نیم پرده و یک و نیم پرده تشکیل گردد .
دایره
فرهنگستان زبان و ادب
{pitch} [حمل ونقل هوایی] مقدار پیشروی ملخ در یک دور کامل، اگر سُرش صفر باشد
{scale} [موسیقی] توالی بالارونده یا پایین روندۀ نغمه ها
دانشنامه عمومی
گام (مقطع نگاری رایانه ای). در مقطع نگاری رایانه ای نسل ششم به بعد، گام ( به انگلیسی: pitch ) نام یک پارامتر است که با حرکت پیچشی سیستم ایجاد می شود.
این کمیت یا پارامتر، متغیر و قابل تنظیم است. دو نوع گام داریم: گام آشکارساز و گام کلیماتور.
اگر سیستم دارای آرایه چند ردیفی ( مثل سیستمهای نسل هفتم ) باشد، آنگاه «گام آشکارساز» ( PD ) را اینطور تعریف می کنند:
که در اینجا:
• M مقدار حرکت انتقالی میز ( به میلیمتر ) به ازای یک دور دوران کامل سیستم بوده.
• WD عرض آشکارساز ( به میلیمتر ) در آیزوسنتر است.
بر طبق تعریف، برای یک سیستم با یک ردیف آرایه، گام کلیماتور ( Pc ) را اینطور تعریف می کنند:
• M مقدار حرکت انتقالی میز ( به میلیمتر ) به ازای یک دور دوران کامل سیستم بوده.
• Wc عرض یا پهنای کلیماتور ( به میلیمتر ) در مرکز پرتو ( isocenter ) است.
اگر سیستم دارای آرایه چند ردیفی ( مثل سیستمهای نسل هفتم ) باشد، آنگاه گام کلیماتور ( Pc ) را اینطور تعریف می کنند:
• N تعداد آرایه هاست.
گام (موسیقی). گام ( به فرانسوی: gamme ) توالی چند نت است که به ترتیب ارتفاع مرتب شده اند و گستره صوتی شان جمعاً دوازده نیم پرده متساوی یا یک اکتاو است. گام ممکن است بالارونده یا پایین رونده باشد، یعنی ارتفاع نت ها در آن به ترتیب صعودی یا نزولی مرتب شده باشد.
در موسیقی کلاسیک گام ها با استفاده از نیم پرده های متساوی ( بر اساس اعتدال مساوی ) تعریف می شوند و فواصل کوچکتر از نیم پرده ( یا ریزپرده ) در گام های موسیقی کلاسیک وجود ندارند. در موسیقی برخی مناطق دنیا، از جمله موسیقی سنتی ایرانی، ترکی و عربی فواصل کوچکتری نظیر ربع پرده نیز به کار می روند.
هر گام بر اساس اولین نت آن نامگذاری می شود، برای مثال، گام «لا» از نت لا شروع شده و پس از پیمودن فاصله هایی ( پرده هایی ) به اکتاو یا فاصلهٔ هشتم ( نت «لا» ی بعدی ) می رسد. قسمت بعدی نام یک گام معرفی کنندهٔ سیری است که برای طی این فواصل تا فاصلهٔ هشتم به کار گرفته می شود؛ مثلاً گام دو ماژور یا «دو بزرگ» از پایهٔ نت دو شروع می شود و فواصلش منطبق بر تعریف گام ماژور است.
گام به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود:
• گام های کروماتیک
• گام های دیاتونیک
این گام، با آغاز از هر نت به فاصله های نیم پرده ای، ( هم نیم پردهٔ دیاتونیک و هم نیم پردهٔ کروماتیک ) درجه ها را طی کرده و به تدریج بالا می رود تا در صوت سیزدهم به هنگام ( اکتاو ) صوت برسد، یعنی اگر مثلاً از نت سل ( روی خط دوم «کلید سل» ) شروع کنیم، با طی کردن نیم پرده ها به نت سل دربالای خط پنجم می رسیم و گام کروماتیک سل تشکیل می شود. گام کروماتیک خود بر دو گونه است: کروماتیک ملودیک و کروماتیک هارمونیک
از آنجا که فاصلهٔ میان درجه ها در گروه گام های دیاتونیک یکدست و برابر نیست، و از آنجا که الگوی قرارگرفتن این فاصله ها در هرگونه با گونهٔ دیگر متفاوت است، این گروه انواع گوناگونی را دربر می گیرد. دریک رده بندی کلی، گام های مزبور به دو ردهٔ بزرگ تقسیم می شوند، ردهٔ یکم، آن دسته از گام ها را شامل است که فاصلهٔ میان درجه های متوالی آنها از فاصله های دوگانهٔ پرده و نیم پرده تشکیل شده و ردهٔ دوم، از گام های تشکیل شده که به جای یکی از فاصله های پرده و نیم پرده و گاه یک پرده ونیم، یا در کنار این دوگونه فاصله، فاصله ( ها ) ی دیگری میان درجه های خود داشته باشد. ( گام های ردهٔ دوم، به علت متروک شدن در موسیقی امروزی غربی، معمولاً در کتاب های تئوری موسیقی مطرح نمی شوند )
دانشنامه آزاد فارسی
گام (موسیقی). گام (موسیقی)(scale)
(یا: الگوی گامی) در موسیقی، سلسله ای از زیرایی های (زیروبم های) متوالی که یک گام را می سازند، و از برخی جهات مشخصۀ یک آهنگ را تشکیل می دهند. الگوی گامی را نت آغازین آن مشخص می کند و بسته به ترتیب فاصله هایش ممکن است ماژور یا مینور باشد. یک الگوی کروماتیک گسترۀ کامل دوازده نت را دربر دارد، اما گامی ندارد زیرا نقطۀ آغاز ثابتی برایش تعیین نشده است. یک الگوی تمام پرده ای، الگویی شش نتی است و نیز گام مشخصی ندارد: فقط دو گام برمبنای آن می توان ساخت. الگوی دیاتونیک هفت نت، و الگوی پنتاتونیک پنج نت دارد. بیشتر آثار موسیقایی در یک گام باقی نمی مانند، بلکه با استفاده از نت های کروماتیک و در قالب روندی به نام مدولاسیون به گام های مرتبط می روند. این کار به تضاد قطعه می افزاید و تعلیق و تنشی پدید می آورد که با بازگشت قطعه به گام «اصلی» حل و آرام می شود. استفاده از گام ها مبنای تونالیته را تشکیل می دهد.
گام (مکانیک). گام (مکانیک)(pitch)
در مکانیک، فاصلۀ بین دنده های مجاور هر پیچ. وقتی پیچی یک دور کامل می پیچد، مسافتی برابر با یک گامِ رزوۀ خود را طی می کند. رزوۀ پیچ نوعی ماشین ساده است که مانند سطح شیب دار لوله شده عمل می کند. با پیچاندن یک مثلث کاغذی طویل دور یک مداد این نکته دریافته می شود. مزیت مکانیکی پیچ (نسبت نیروی مقاوم به نیروی کارگر) از یک بیشتر است.
ویکی واژه
فاصله میان دو پا، قدم.
