چاووش

لغت نامه دهخدا

چاووش. ( ترکی ، ص ، اِ ) چاوش. نقیب لشکر. ( برهان ). آنکه صفوف در حرب راست کند و از تعدی لشکریان ممانعت نماید. کسی که شماره افراد لشکر و هویت یکایک آنان و وظائف هر یک را داند. مراقب سپاهیان. اُترور. زابِن. ( منتهی الارب )« : هیچکس را زهره نبود که شراب آشکارا خورد که چاووشان و محتسبان گماشته بودند». ( تاریخ بیهقی ).
از حشمت سلطانی و از تاج فریدون
چاووش ورا قبه و قوقوی کلاه است.سوزنی. || نقیب قافله. ( برهان ). نقیب و جارچی و پیک و یساول و رئیس و پیشوا و وکیل و پیشرو کاروان. ( ناظم الاطباء ). کسی که دعوت رفتن بزیارت عتبات عالیات کند. در اصطلاح روستائیان خراسان ، کسی باشد که در فصل مناسب زیارت در دهات و روستاها سواره یا پیاده براه افتد و روستائیان را بوسیله جار زدن یا خواندن اشعار مهیج و مناسب بزیارت اعتاب مقدسه تشویق و تهییج نماید. || سرهنگ و صاحب منصبی که پیشاپیش حاکم و اشخاص بزرگ میرود. ( ناظم الاطباء ) :
بانگ چاووشان چو از ره بشنود
تا نبیند رو به دیواری کند.مولوی.و رجوع به چاوش شود. || بزغاله نر یکساله. ( در اصطلاح روستائیان تربت حیدریه و گناباد ).

فرهنگ عمید

۱. کسی که پیشاپیش دسته ای حرکت می کند و اشعار مذهبی می خواند.
۲. [قدیمی] کسی که پیشاپیش قافله یا لشکر حرکت می کرد و آمدن آنان را با صدای بلند اعلام می کرد: بانگ چاووشان چو در ره بشنود / تا نبیند رو به دیواری کند (مولوی: ۳۶۷ ).
۳. [قدیمی] مٲمور تشریفات دربار.

فرهنگ فارسی

نقیب وپیشرولشکر، پیشروکاروان، پیشاپیش قافله
( صفت اسم ) ۱- پیشرو لشکر و کاروان نقیب قافله . ۲- کسی که پیشاپیش قافله یا زوار حرکت کند و آواز خواند. ۳- حاجب .
نقیب لشکر . آنکه صفوف در حرب راست کند و از تعدی لشکریان ممانعت نماید .

فرهنگ اسم ها

اسم: چاووش (پسر) (ترکی) (تلفظ: čāvuš) (فارسی: چاووش) (انگلیسی: chavush)
معنی: کسی که پیشاپیش دسته ای حرکت می کند و اشعار مذهبی می خواند، مامور تشریفات دربار، آن که پیشاپیش زائران با صدای بلند و به آواز اشعار مذهبی می خواند، مأمور تشریفات در دربار، نقیب لشکر و قافله، آن که پیشاپیش زائران حرکت می کند و اشعار مذهبی می خواند

دانشنامه عمومی

چاووش (مجموعه آلبوم). مجموعه آلبوم های چاووش، شامل ۱۲ آلبوم موسیقی از کانون چاووش است که از نظر اجتماعی نقش بسیار مهمی در همراهی مهم ترین رویداد سیاسی اجتماعی پنجاه سال اخیر ایران داشته اند. آلبوم های ابتدایی و انتهایی کانون چاووش مطلقاً هنری هستند ولی مجموعه های ۲ تا ۸ تحت تأثیر فضای سیاسی ایران بود. مجموعه آلبوم های چاووش از مهم ترین و تأثیرگذارترین عوامل در جهت حرکت رو به جلو در موسیقی سنتی ایرانی به حساب می آید. آثار کانون چاووش هم از جایگاه اجتماعی – سیاسی مهمی بهره مند هستند و هم از دیدگاه موسیقایی تحول و پیش رفت مهمی در زمینه موسیقی سنتی ایران به وجود آوردند که تأثیر مهمی هم در سبک و شیوه اجرایی ( چه نوازندگی چه خوانندگی ) ، هم در نوع رویکرد به یک قطعه موسیقایی به مثابه یک کل، هم در شیوه رنگ آمیزی و صدادهی ارکستر و به ویژه در تلاش برای استفاده از تکنیک چندصدایی نویسی در موسیقی سنتی ایرانی گذاشت.
سرپرست کانون فرهنگی و هنری چاووش محمدرضا لطفی بود و حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان و محمدرضا لطفی از آهنگسازان این مجموعه آلبوم بودند که در کنار محمدرضا شجریان در ساخت این مجموعه آلبوم همکاری کردند. شهرام ناظری نیز به عنوان خواننده در کانون چاووش حضوری بسیار چشمگیر داشت.
انجمن موسیقی کانون چاووش در دهه ۱۳۵۰ با تلاش محمدرضا لطفی و حمایت های معنوی هوشنگ ابتهاج شکل گرفت و به طور رسمی ۱۰ مجموعه ( آلبوم موسیقی ) با نام های چاووش ۱، چاووش ۲، چاووش ۳، چاووش ۴، چاووش ۵، چاووش ۶، چاووش ۷، چاووش ۸، چاووش ۹، و چاووش ۱۰ منتشر و وارد بازار کرد. کانون چاووش شامل گروه شیدا به سرپرستی و آهنگ سازی محمدرضا لطفی و گروه عارف با آهنگسازان پیشرویی مانند حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان بود. آخرین کنسرت تعدادی از اعضای کانون چاووش سال ۱۳۶۷ با آهنگسازی حسین علیزاده و آواز شهرام ناظری در تالار وحدت روی صحنه رفت. چاووش با جدا شدن بسیاری از هنرمندان آن، رو به افول گذاشت. بخش عمده ای از گروه چاووش کامکارها در گروه شیدا بودند. با رفتن پشنگ، ارژنگ، اردشیر، و بیژن کامکار از گروه شیدا و بروز اختلافات دیگری کانون چاووش منحل شد.
مجموعهٔ چاووش ها را از نظر فرم باید در چند دسته نسبتاً متفاوت قرار داد.
• بخشی از برنامه های اجرا شده در این آلبوم ها از رپرتواری کاملاً سنتی برخوردارند
• بخشی دیگر، سرودها و ترانه های میهن پرستانه و انقلابی هستند
• بخشی نیز تجربیاتی بسیار ارزشمند در زمینهٔ موسیقی بی کلام به حساب می آیند.