مقتصد

لغت نامه دهخدا

مقتصد. [ م ُ ت َ ص ِ ] ( ع ص ) میانه رو درنفقه عیال ، یعنی نه مسرف نه تنگ گیر. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). || میانه رو. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). آنکه از افراط و تفریط بپرهیزد. آنکه میان سابق و ظالم باشد، چه ظالم لنفسه اصحاب مشئمه اند و مقتصدان اصحاب میمنه اند و سابقون آنانند که سبق برده اند و مقربند.( از تفسیر ابوالفتوح ) : ثم اءَورثنا الکتاب الذین اصطفینا من عبادنا فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد. ( قرآن 32/35 ). اگر صاحب نظری پاکیزه گوهری که منصف مقتصد باشد در این معانی به چشم حقد و حسد... ننگرد غطاء شک و ریبت... از بصیرت او مرتفع شود. ( جهانگشای جوینی ج 1 ص 8 ). و رجوع به تفسیر ابوالفتوح ج 8 صص 248-249 شود. || صرفه جو. کدخداسر. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) : اگر نیک تأمل کنی پاسبانان گنج مکنت مقتصدانند که در امور معاش تا قدم بر جاده وسط دارند... ( مرزبان نامه چ قزوینی ص 72 ). و رجوع به اقتصاد شود. || پابرجا. ثابت قدم : احدی که مقتصدان اودیه هدی و مقتبسان بادیه هوی را مطلوب ، اوست ، صمدی که عاشقان حقیقت... ( جهانگشای جوینی ایضاً ج 1 ص 1 ). || مرد متوسط در بدن نه فربه نه لاغر. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). || مرد ریاکار و ملحد. ( ناظم الاطباء ). || جسمی که بطور کامل مانع از نفوذ و حاجز از نور نباشد و لطیف تام هم نباشد. ( از فرهنگ علوم نقلی تألیف سجادی ).

فرهنگ معین

(مُ تَ ص ) [ ع . ] (اِفا. )میانه رو، صرفه - جو.

فرهنگ عمید

۱. صرفه جو.
۲. [قدیمی] میانه رو.

فرهنگ فارسی

میانه رو، صرفه جو
( اسم ) ۱ - مرد میانه رو که نه اسراف در خرج کند و نه بر عیال خود تنگ گیرد . ۲ - صرفه جو جمع : مقتصدین .

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی مُّقْتَصِدٌ: میانه رو- معتدل (اقتصاد به معنای گرفتن قصد ، و قصد به معنای میانه است ، پس اقتصاد به معنای میانه روی در امور و پرهیز از افراط و تفریط در امور است ، و امت مقتصده امتی است که در امر دین و تسلیم نسبت به دستورات الهی میانه رو و معتدل باشد )
ریشه کلمه:
قصد (۶ بار)
«مُقْتَصِد» از مادّه «إِقتصاد ـ قَصْد» به معنای میانه رو می باشد.