فرث

لغت نامه دهخدا

فرث. [ ف َ ] ( ع اِ ) سرگین شکنبه. ( ترجمان ترتیب عادل بن علی ). سرگین. ( فهرست مخزن الادویه ). سرگین در شکنبه. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ) : و اًن لکم فی الأنعام لعبرة نُسقیکم ممّا فی بطونه من بین فرث و دم لبناً خالصاً سائغاً للشاربین. ( قرآن 66/16 ). از روضه نسل و حرث به مزبله روث و فرث فرودآمدن محض ضلالت است و عین جهالت. ( مقامات حمیدی چ انزابی نژاد ص 151 ).
صبرشیر اندر میان فرث و خون
کرده او را ناعش ابن اللبون.مولوی ( مثنوی چ نیکلسون دفتر 6بیت 1409 ).|| کشتی خرد. ( منتهی الارب ). رکوة. ج ، فروث. ( اقرب الموارد ). || ( مص ) پاره کردن جگر. ( مصادر زوزنی ). زدن بر جگر کسی و حال آنکه او زنده است. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). || واکردن جله خرما. ( مصادر زوزنی ) ( تاج المصادر بیهقی ). خنور برگ خرما را شکافته و بیرون و پراکنده کردن آنچه در آن بود. || شوریدن دل زن باردار. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). || ریزه کردن. ( منتهی الارب ).
فرث. [ ف َ رَ ] ( ع مص ) سیر گردیدن. ( منتهی الارب ). سیر شدن. گویند: شرب علی فرث. ( اقرب الموارد ). || پراگنده ومتفرق گشتن قوم. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ).

فرهنگ معین

(فَ ) [ ع . ] (اِ. ) سرگین در شکنبه .

فرهنگ عمید

سرگینی که در شکمبه باشد: شیرخواری را به تقریر آوَرَد / وز میان فرث و دَم شیر آورد (عطار۲: ۱۱۹ ).

فرهنگ فارسی

( اسم ) سرگین در شکنبه جمع : فروث .
سیر گردیدن . سیر شدن

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی فَرْثٍ: کثافاتی که در رودهها ست و در روده بزرگ جمع میشود ، ولی وقتی به خارج آمد آن را سرگین گویند (بنا به روایتی مقصود از فرث ، آن چیزی است که در شکمبه است)
ریشه کلمه:
فرث (۱ بار)
«فَرْث» در لغت به معنای غذاهای هضم شده درون معده است که به مجرد رسیدن به روده ها، مادّه حیاتی آن جذب بدن می گردد، و تفاله های آن به خارج فرستاده می شود، در آن حال که این غذای هضم شده در درون معده است، به آن «فَرْث» می گویند و هنگامی که تفاله های آن خارج شد «رَوْث» (سرگین) گفته می شود.
گیاه جویده در شکمبه بعضی آن را سرگین ترجمه کرده‏اند ولی سرگین مدفوع حیوان و فرث همان گیاه جویده است که هنوز مواد غذائی آن به وسیله روده‏ها جذب نشده است. در اقرب الموارد گفته: «الفرث:السرجین مادام فی الکرش» یعنی سرگین مادام که در شکمبه است . برای شما در چهارپایان عبرتی است (بر تصور معاد) از آنچه در شکم هایشان هست از میان علف جویده و خون، شیر خالص به شما می‏نوشانیم. این کلمه یکبار بیشتر در قرآن نیامده است.