امشاسپند. [ اَ پ َ ] ( اِ ) فرشته و ملک. ( برهان قاطع ) ( آنندراج )( انجمن آرا ). امشاسپند در اوستا اَمِشَه سپَتَه آمده ، مرکب است از دو جزء، جزء اول «اَمشه » نیز مرکب است از «اَ» علامت نفی و مشه از ریشه مَر بمعنی مردن. جزء دوم سپنته یعنی مقدس مجموعاً بمعنی «جاودان مقدس » است. شماره امشاسپندان یا «مهین فرشتگان » هفت است که نام شش تای آنها در ضمن ماههای دوازده گانه کنونی مندرج است : وهومن = بهمن. اشه وهیشته = اردیبهشت. خشئره وائیریه = شهریور. سپنته ارمئیتی = سپندارمذ. هئوروتات = خرداد. امرتات = امرداد. در آغازپیدایش مزدیسنا، در رأس این شش ، سپنتامینیو ( خرد مقدس ) قرار داشته است بعدها بجای او اهورمزدا را گذاشتند و گاه نیز بجای اهورمزدا سروش را قرار دادند. در گاتها که قدیمترین قسمت اوستاست نام امشاسپندان بکرات ذکر شده است. هریک از امشاسپندان مظهر یکی از صفات اهورمزدا میباشد و حتی بوجهی شاعرانه بهریک از این مظاهر صفات الهی ، پاسبانی و حفظ قسمتی از عالم هستی سپرده شده است تا در تحت امر خالق عالم بکار پردازند. در نظر گایگر آلمانی شش نام فوق ، شش مفهوم مجرد اخلاقی را میرسانند. در فرهنگهای پارسی امشاسپند، امشاسفند، امهوسپند و امهوسفند آمده است. دو نام اول مبدل همان امشاسپنته اوستایی است و دو نام اخیر از ( امهرسپنت یا امهرسپند ) پهلوی مأخوذ است که توسط کتب زرتشت بهرام بمؤلفان فرهنگها رسیده است. فرهنگ نویسان این واژه ها را بمعنی «فرشته و ملک و سروش » گرفته اند. ( از مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی دکتر معین صص 157-158 ) : ز امشاسپند آنکه بگزیده تر بنزدیک یزدان پسندیده تر. زرتشت بهرام پژدو ( از مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی ص 158 ).
فرهنگ معین
(اَ مِ پَ ) ( اِ. ) = امشاسفند: هر یک از هفت فرشته آیین زردشتی : بهمن ، اردیبهشت ، شهریور، اسپندارمذ، خرداد، امرداد که در رأس آن ها اهورمزدا قرار دارد.
فرهنگ عمید
در آیین زردشتی، هریک از شش یا هشت فرشتۀ بزرگ درجۀ اول (بهمن، اردیبهشت، شهریور، اسپندارمذ، خرداد، و امرداد، و گاه سپنتامینو ) که هرکدام مظهری از صفات اهورامزدا یا مٲمور ادارۀ بخشی از کارهای جهان هستند.
فرهنگ فارسی
در دین زرتشتی بهفت فرشته ارجمند و مقرب اطلاق می شود : بهمن اردیبهشت شهریور اسپندارمذ خرداد امرداد . در آغاز پیدایش آیین زرتشت در راس این شش سپنتامینو ( خرد مقدس ) قرار داشت بعد ها بجای او اهورا مزدا را قرار دادند و گاه نیز بجای اهورا مزدا سروش را جای داده اند . رک. هریک از اسامی مذکور . امشاسفند:فرشته، ملک، درکیش زرتشتی عنوان شش فرشته بزرگ درجه اول(بهمن، اردی بهشت، شهریور، اسپندارمذ، خرداد، امرداد )
دانشنامه آزاد فارسی
اَمْشاسْپَند (در اوستای متأخر: اَمِشَ اِسْپَنْتَه به معنای نامیرای مقدس یا فزاینده) عنوان شش تن از مِهین ایزدان یا مینویان مقرّب درگاه اهورامزدا در دین زردشتی. این مینویان، بهمن، اردیبهشت، شهریور، اسپندارمذ، خرداد و اَمرداد هستند که با اهورامزدا تشکیل هفت امشاسپند می دهند. امشاسپندان یاران اهورامزدا در ادارۀ جهان هستند و در بهشت بر تختی زرین می نشینند. اهورمزدا، که خود برترین امشاسپند است، در بالا سرِ امشاسپندان قرار می گیرد؛ سه امشاسپند مذّکر، یعنی بهمن ، اردیبهشت و شهریور، در سمت راست و سه امشاسپند مؤنث ، یعنی اسپندارمذ، خرداد و امرداد، در سمت چپ اهورامزدا هستند. سروش که گاه هفتمین امشاسپند محسوب می شود، در پیش روی می ایستد.
ویکی واژه
(قدیم): امشاسفند؛ هر یک از هفت فرشته آیین زردشتی: بهمن، اردیبهشت، شهریور، اسپندارمذ، خرداد، امرداد که در رأس آنها اهورامزدا قرار دارد.
