انصار

لغت نامه دهخدا

انصار. [ اَ ] ( ع اِ ) ج ِ نصیر. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). ج ِ ناصر. ( از اقرب الموارد ). یاری دهندگان. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). یاری کنندگان. یاران : انصار حق را سعادت هدایت راه راست نمود. ( کلیله و دمنه ). نفاذ کارها به اهل بصر و فهم تواند بود نه به انبوهی انصار و اعوان. ( کلیله و دمنه ). انصار دین زمام اختیار از دست ایشان بستدند. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 258 ). با انصار حق و اعوان اسلام که نجوم دین و رجوم شیاطین بودند روی به دیار هند آورد. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 292 ). امیر سیف الدوله انصار خویش را عرض بازداد و صف بیاراست. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 158 ). ایلک خان بسر انتصار شد و با انصار خویش روی ببرادر نهاد. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 332 ).
- انصار النبی صلی اﷲعلیه وآله [ یا بطور مطلق انصار ] ؛ باشندگان مدینه که یاریگر آن حضرت شدند. ( منتهی الارب ).
|| ( اِخ ) یاران پیغمبر اسلام ، در این کلمه جانب اسمی بر جانب وصفی غلبه کرده است و از اینرو بدان نسبت داده و انصاری گفته اند. ( از اقرب الموارد ). در تاریخ اسلام به آن دسته ازمسلمانان اهل مدینه گفته می شود که پس از هجرت پیغمبر اسلام از مکه به مدینه بدو گرویدند و او را یاری و حمایت کردند و اینان بیشتر از قبیله اوس و خزرج بودند. انصار در مقابل مهاجرین ( این لفظ در فارسی مفرد نیز بکار رود و مهاجر و انصار گفته می شود ) مسلمانانی بودند که با پیغمبر از مکه به مدینه آمدند. ( از یادداشتهای مؤلف ) :
رسول کو ومهاجر کجا و کو انصار
کجا صحابه اخیار و تابع اَخیَر.ناصرخسرو.پناه ملت حق تا چنین بزرگانند
هنوز هست رسول خدای را انصار.سعدی.و رجوع به تاریخ گزیده و العقد الفرید و امتاع الاسماع شود. || نصرانی را یعنی اهالی نصران را که دهی است در شام ، انصار گویند وآنها را انصاری نیز نامند. ( ناظم الاطباء ). انصار، ج ِ نصرانی و نصاری. ترسایان. نصرانیان. ( یادداشت مؤلف ). مردم نصران را نصرانی و انصار نیز گویند. ( از منتهی الارب ).

فرهنگ معین

( اَ ) [ ع . ] (اِ. ) جِ ناصر و نصیر. ۱ - یاری کنندگان . ۲ - گروهی از مردم مدینه که در هجرت رسول (ص ) از مکه به مدینه او را یاری کردند.

فرهنگ عمید

۱. [جمعِ ناصر] = ناصر
۲. [جمعِ نصیر] = نصیر
۳. گروهی از مردم مدینه که پس از هجرت حضرت رسول از مکه به مدینه به آن حضرت ایمان آوردند و او را یاری کردند.

فرهنگ فارسی

یاران، یاری کنندگان، جمع نصیر و ناصر
( اسم ) جمع ناصر و نصیر . ۱ - یاران یاری دهندگان یاری کنندگان . ۲ - گروهی از مردم مدینه که در هجرت رسول ص از مکه بمدینه او را یاری کردند مقابل مهاجر.

فرهنگ اسم ها

اسم: انصار (پسر) (عربی) (مذهبی و قرآنی) (تلفظ: ansār) (فارسی: اَنصار) (انگلیسی: ansar)
معنی: یاران، یاری دهندگان، یاران پیامبر اسلام ( ص )، [به آن دسته از مسلمانان اهل مدینه گفته می شود که پس از هجرت پیامبر اسلام ( ص ) از مکه به مدینه، به او گرویدند]

دانشنامه عمومی

انصار (مانه و سملقان). انصار روستایی در دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان مانه و سملقان استان خراسان شمالی ایران است.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۴۸۰ نفر ( در ۱۴۲ خانوار ) بوده است.

دانشنامه آزاد فارسی

اَنصار
(در لغت، جمع ناصر به معنای یاور) شهرت ساکنان مسلمان مدینه (عمدتاً از دو قبیلۀ رقیب و اسلام آوردۀ اوس و خزرج) که به یاری پیامبر (ص) و مسلمانان مکه و مهاجران پرداختند. در قرآن (آل عمران، ۱۰۳؛ توبه، ۱۰۰، ۱۱۷؛ حشر، ۲۲) از آن ها یاد شده است و پیامبر (ص) عقد برادری میان انصار و مهاجران جاری و آن ها را به دسته ای واحد تبدیل کرد، که به «صحابه» معروف شدند. قرآن (آل عمران، ۱۰۳) از آن ها تعبیر به «اِخوان» کرده است. اولین دستۀ انصار، که بیرون مکه با محمد (ص) بیعت کردند، شش یا هفت تن از قبیلۀ خزرج بودند. بخش اوّل آیۀ ۷۲ سورۀ انفال نیز اشاره به انصار و یاری رساندن آن ها به مهاجران دارد. همچنین (توبه، ۱۰۰) به سابقان و پیشروان نخستین از مهاجران و انصار اشاره دارد. سابقان انصار کسانی هستند که پیش از هجرت پیامبر (ص) در عقبۀ اولی (هفت نفر) و در عقبۀ ثانی (۷۰ نفر) از مدینه به مکه رفتند و اسلام آوردند. بعضی از انصار که مدّعی بودند اگر یاری آنان نبود اسلام پیشرفت نمی کرد، پس از وفات پیامبر (ص) گفتند جانشین پیامبر باید از میان آن ها انتخاب شود؛ اما رقابت میان اوس و خزرج، طرفداری کم تأثیر بعضی بزرگان انصار از امام علی(ع) و چند عامل دیگر سبب شد که انصار تسلیم رأی شورای سقیفه شوند و خلافت، بر خلاف دستور الهی در غدیر خم، به قبیلۀ قریش رسد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اَنْصار، یا انصار النبی (ص ) لقب مسلمانان مدینه از تیره های اوس و خزرج (ه م ) که پیش از هجرت ، با پیامبر اکرم (ص ) هم پیمان شدند و پس از هجرت در حمایت و یاری آن حضرت و مهاجران ، پایداری کردند.
انصار جمع نصیر و ناصر از ماده «نَصَرَ» به معنای یاری و یاری مظلوم در برابر دشمن است . این نام نخست به معنای لغوی آن ، در وصف مسلمانان مدینه از اوس و خزرج استعمال شد، اما سپس همچون اصطلاحی بر ایشان اطلاق گردید. تاریخ اطلاق این لقب بر مسلمانان هم پیمان پیامبر در مدینه به درستی روشن نیست ، اما طبق روایتی از اَنَس ، اصطلاح مهاجران و انصار نخستین بار در قرآن مجید به کار رفته است . در دو آیه از قرآن مجید این دو عنوان در کنار هم آمده است : «وَ السّابِقوُن َ الاْوَّلوُن َ مِن َالْمُهاجِرین َ وَالاْنْصارِ...» و «لَقَدْ تاب َ اللّه ُ عَلَی النَّبی َّ وَ الْمُهاجِرین َ وَ الاْنصارِ...». اما به روایت ابن اثیر پیامبر (ص ) خود، مسلمانان یثرب را به این نام ملقب کرد. عنوان «انصار» در آیه ۱۴ سوره صف بر یاران حضرت عیسی بن مریم (ع ) نیز اطلاق شده است .
پیمان عقبه اول
نخستین کس از دو تیره اوس و خزرج که اسلام آورد، سوید بن صامت از اوس بود که پس از بازگشت به یثرب در جنگ بُعاث به دست تیره خزرج کشته شد. پس از آن جوانی به نام ایاس بن معاذ اسلام آورد. آنگاه ، در حدود سال ۱۰ بعثت /۶۱۹م ، ۶ تن از خزرجیان با پیامبر (ص ) در موسم حج دیدار کردند و اسلام پذیرفتند. سال بعد ۱۲ تن برای حج از یثرب به مکه رفتند و با پیامبر (ص ) دیدار کردند و با او پیمانی بستند که به پیمان عقبه اول مشهور شد. مطابق این پیمان ، مسلمانان یثرب متعهد شدند که شرک نورزند، دزدی و زنا نکنند، فرزندان شان را نکشند، افترا نبندند و خلاف نکنند. پس از انعقاد این پیمان ، پیامبر (ص ) مصعب بن عمیر از اصحاب خود را برای تبلیغ اسلام به یثرب فرستاد. از آن پس ، شمار مسلمانان در آن جا روی به افزایش نهاد و از جمله سعد بن معاذ ، رئیس اوس اسلام آورد. سال بعد، ۷۳ تن دیگر از اوس و خزرج به مکه رفتند و با پیامبر (ص ) دیدار کردند و پیمان عقبه دوم را بستند و متعهد شدند که از پیامبر (ص ) حمایت کنند.
هجرت پیامبر به مدینه
سرانجام پیامبر (ص ) زمان را برای هجرت مناسب دید و اهالی یثرب به گرمی و شکوه از او استقبال کردند و در میان خود جای دادند. با ورود پیامبر (ص ) به یثرب ، بیشتر قبایل و مردم شهر اسلام آوردند و با پیامبر (ص ) بیعت کردند و یثرب «مدینة النبی » نام یافت . مسلمانان مدینه از همین ایام به دو گروه تقسیم و شناخته شدند: مهاجران یا مسلمانانی که از مکه به مدینه مهاجرت کردند، و انصار یا مسلمانان مدینه که پذیرای پیامبر و یارانش بودند. پیامبر (ص ) چندی بعد، میان مهاجران و انصار پیمان برادری بست و انصار متعهد شدند که میان خود و مهاجران به دادگری و برادری و برابری حکم کنند و در همه حال به یاری هم برخیزند. با ورود اسلام و هجرت پیامبر (ص ) به مدینه و تکوین جامعه اسلامی ، اختلافات دیرین اوس و خزرج فروکش کرد. در حوادث ۱۰ ساله پس از هجرت ، انصار مسئولیت بیشتری برعهده داشتند و از آن جا که به عدد افزون تر از مهاجران بودند، تقریباً در همه پیکارها حضور ایشان چشمگیرتر بود. از این رو، پیامبر (ص ) بارها خشنودی خود را از انصار ابراز کرد و روایات مربوط به آن ، در مجامیع حدیث به عنوان مناقب انصار آمده است .
بهترین دلیل قرب و اهمیت انصار
...
[ویکی شیعه] اَنْصار، یا انصار النبی(ص) لقب مسلمانان مدینه از تیره های اوس و خزرج که پیش از هجرت، با پیامبر اکرم(ص) هم پیمان شدند و پس از هجرت در حمایت و یاری آن حضرت و مهاجران، پایداری کردند. در دوره خلافت امیرالمؤمنین(ع) جایگاه خاصی نزد حضرت داشتند و آنان نیز همواره از ایشان حمایت می کردند.
انصار جمع نصیر و ناصر از ماده «نَصَرَ» به معنای یاری و یاری مظلوم در برابر دشمن است. این نام نخست به معنای لغوی آن، در توصیف مسلمانان مدینه از اوس و خزرج استعمال شد، اما سپس همچون اصطلاحی برای ایشان به کار رفت.
تاریخ اطلاق این لقب به مسلمانان هم پیمان پیامبر در مدینه به درستی روشن نیست، اما طبق روایتی از اَنَس، اصطلاح مهاجران و انصار نخستین بار در قرآن کریم به کار رفته است. البته بر اساس روایت ابن اثیر، این نام را خود پیامبر(ص) برای مسلمانان یثرب به کار برد.
[ویکی اهل البیت] انصار لقبی است که قرآن برای مسلمانان مدینه به کار برده است، به جهت پیمان یاری که با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیش از هجرت به مدینه بستند و حمایتی که پس از هجرت از آن حضرت و مهاجران نمودند.
واژه انصار از واژه ها و اصطلاحات مشهور تاریخ صدر اسلام است و در قرآن و بسیاری از متون روایی، تاریخی و تفسیری بکار رفته است. این واژه جمع کلمه ناصر و برگرفته از ریشه «ن ـ ص ـ ر» است که به مفهوم کمک کردن، یاری رسانیدن و دستگیری کردن است.
آنچه مفهوم این واژه را از مفهوم «اعوان» متمایز می سازد آن است که عون برای هر کمکی بکار می رود؛ اما نصر کمک به فرد یا گروهی است که در رویارویی یا دشمنی با فرد یا گروهی قرار گرفته است، از این رو چنانچه در جنگ گروهی به یکی از طرفین نزاع بپیوندند آنان را نصرت داده اند.
تاریخ حمایت یثربیان از پیامبر به یک سال پیش از هجرت در پیمان عقبه دوم بازمی گردد. در میان جمع بیعت کننده با پیامبر دو تن از سران تیره های اوسی (بنی عبدالأشهل) و خزرجی (بنی سلمه) نیز حضور داشتند که پیامبر با وعده آنان حاضر شد به یثرب مهاجرت کند. بیعت کنندگان بیعت عقبه تعهد کردند همچون زنان و فرزندان خود از پیامبر دفاع کنند. (=> بیعت عقبه)
واژه های بکار رفته در گزارش از این گفتگوها عبارت است از «منع» به معنای مصون داشتن و حفظ کردن و «أوی» به معنای پناه دادن. در برخی گزارش ها هم از «نصر» استفاده شده؛ اما با قیدهای گفتاری پس از آن همان مفهوم گزارش های فوق بدست می آید.
در آیات 72 و 74 سوره انفال/8 نیز از واژگان «أوی» به معنای مصون کردن و «نصر» به معنای حمایت کردن بدین منظور استفاده شده است: «وَالَّذِینَ آوَواْ وَّنَصَرُواْ... × وَالَّذِینَ آوَواْ وَّنَصَرُواْ أُولَـئِکَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَّهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ کَرِیمٌ». (سوره انفال/8، 73ـ74)
به رغم صدور حکم جهاد در سال نخست هجری هیچ یک از اهالی یثرب در اعزام های نخستین پیامبر برای تعرض به کاروان های تجاری قریش حضور نداشتند. با بالا گرفتن نزاع میان قریشیان مکه و قریشیان مهاجر، جنگ های متعددی روی داد و رابطه ای نو، میان مسلمانان یثربی و مهاجران شکل گرفت که سرآغاز آن جنگ بدر بود.
این جنگ زمانی آغار شد که پیامبر به کاروان قریش در بدر دست نیافت و چون متوجه نزدیک شدن سپاه اعزامی از مکه شد با یاران خود مشورت کرد؛ اما به آمادگی مهاجران و نظرات آنان اکتفا نکرد و از انصاریان حاضر نیز نظر خواست زیرا انصار طبق پیمان عقبه دوم متعهد به نصرت آن حضرت در خارج از مدینه نبودند، آنگاه سعد بن معاذ از سران انصار برخاست و خود و دیگر انصار حاضر را تابع پیامبر و وحی الهی دانست، از این روی حمایت یثربیان که تا این زمان محدود به دفاع از مهاجران در یثرب بود از آن فراتر رفت و به دیگر رویارویی های پیامبر تسری یافت. حضور یثربیان در لشکرکشی هایی چون بدرالموعد، سویق، خیبر، فتح مکه، موته، تبوک و غزوات دیگر نشانی از این امر است.
[ویکی الکتاب] معنی أَنصَارٍ: یاران
ریشه کلمه:
نصر (۱۴۳ بار)
[ویکی حج] انصار حامیان مدنی پیامبر(ص) را گویند. یثرب در یک دوره تنها مکان امن شبه جزیره برای مسلمانان بود و انصار تنها حامیان قابل اعتماد بودند و پیامبر که جانش در مکه در خطر بود مجبور به هجرت به یثرب شد و با هجرت حضرت به آنجا مسلمانان به دو دسته مهاجر و انصار تقسیم شدند، مهاجر کسانی بودند که همراه پیامبر از مکه به یثرب هجرت کرده بودند و انصار کسانی بودند که در مدینه بودند و از رسول الله(ص) استقبال کردند و از اصحاب بزرگوار مهاجر پذیرایی کردند، در مدینه به مهاجرین پناه دادند، و مال و ثروتشان را با آنها تقسیم کردند، هیچ چیزی را از آنها دریغ نورزیدند، و در راه خداوند با جان و مال شان جهاد کردند. به دلیل روابط مستمر پیامبر با انصار، همواره بدنه سپاه پیامبر را تشکیل می دادند،
نیروهای انصاری بخش قابل اتکا و وفادار سپاه ایشان را در برمی گرفتند. در برخی از غزوات مانند اُحد و حنین، از پایداری انصار یاد شده است. علاوه بر پشتیبانی نظامی انصار در تبلیغات بر ضد دشمنان پیامبر و رویارویی با تبلیغات منفی نیز حضرت را یاری کردند.
در زمینه پشتیبانی مالی، انصار، مهاجران را همچون افراد خودی پذیرفتند و کاستی هایشان را جبران کردند و زمینه ادامه زندگانی آن ها را در یثرب فراهم نمودند و هرآن چه مهاجران به آن نیاز داشتند از آنان دریغ نورزیدند، و روابط میان انصار و مهاجران با پیمان برادری که پیامبر میان حدود ۴۵ انصاری و مهاجر بست، تقویت گشت. در پی خلافت امیرمؤمنان، برخی از انصار با ایشان بیعت نکردند؛ اما قاطبه انصار ضمن بیعت، در نبردهای آن دوران با حضرت همراه بودند و بیشتر انصار به دلیل حمایت از امام علی، در دوره امویان زیر فشار فراوان قرار گرفتند.
[ویکی فقه] انصار (قرآن). انصار، قبیله اوس و خزرج هستند که به این اسم شهرت پیدا کردند، به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم ایمان آوردند، و در هجرت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم از مکه به مدینه او را یاری کردند.
انصار، جمع نصیر و ناصر، به معنای یاران و یاری دهندگان است.
در اصطلاح
شهرت قبیله اوس و خزرج است که به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم ایمان آورده، در هجرت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم از مکه به مدینه او را یاری کردند. در این مدخل از واژه های «آووا»، «انصار»، «نصروا»، «تبوءوا» و «سبقونا» استفاده شده است.
فضیلت انصار
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم... • والذین جاءو من بعدهم یقولون ربنا اغفر لنا ولاخوننا الذین سبقونا بالایمـن... «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست می دارند، و در دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی کنند و آنها را بر خود مقدم می دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند کسانی که از بخل و حرص نفس خویش باز داشته شده اند رستگارانند! (همچنین) کسانی که بعد از آنها (بعد از مهاجران و انصار) آمدند و می گویند: «پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز، و در دلهایمان حسد و کینه ای نسبت به مؤمنان قرار مده! پروردگارا، تو مهربان و رحیمی!»
← شان نزول
...

ویکی واژه

جِ ناصر و نصیر.
یاری کنندگان.
گروهی از مردم مدینه که در هجرت رسول (ص)
از مکه به مدینه او را یاری کردند.