افشاریان یا امپراتوری افشاری، یک امپراتوری ایرانی بود که در میانه سده هجدهم میلادی (۱۷۳۶ تا ۱۷۹۶ م) به‌دست نادرشاه افشار پایه‌گذاری شد. این امپراتوری به‌عنوان یک دودمان ترک‌تبار، در پی فروپاشی صفویان و به‌دنبال کشتن شاه هوتکی، اشرف افغان و خلع شاه عباس سوم از قدرت شکل گرفت.
تاریخچه و پیش‌زمینه
نادرشاه افشار، بنیان‌گذار این دودمان، در سال ۱۰۶۶ خورشیدی در ایل افشار به دنیا آمد. ایل افشار یکی از قبایل ترکمان بوده که به دستور شاه عباس یکم صفوی به مناطق شمال شرقی ایران کوچانده شده بودند. در زمان نادر، این ایل به عنوان نیرویی برای دفاع از مرزها در برابر ازبک‌ها و دیگر تهدیدات خارجی عمل می‌کرد.
تأسیس امپراتوری افشاری
نادرشاه افشار پس از کشتن اشرف افغان و خلع شاه عباس سوم، در سال ۱۷۳۶ م، به‌عنوان پادشاه ایران به تخت نشست. او با پیروزی‌های نظامی خود بر افغان‌ها و دیگر دشمنان، ایران را به گسترده‌ترین مرزهای خود از زمان ساسانیان رساند.
قلمرو و نفوذ
این امپراتوری در زمان نادرشاه به قدری گسترش یافت که شامل بخش‌هایی از ایران، ارمنستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان، تاجیکستان، بحرین، ترکمنستان، ازبکستان، پاکستان، هند و سایر نواحی شد.
جنگ‌ها و فتوحات
نادرشاه به دلیل جنگ‌های مکرر و فتوحاتش، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین فاتحان تاریخ ایران شناخته می‌شود. او موفق به فتح هند شد و در نبرد کرنال، سپاه گورکانیان را شکست داد. همچنین نادرشاه به جنگ با عثمانی‌ها پرداخت و چندین بار با آن‌ها درگیر شد، که به‌دنبال آن، پیروزی‌های مهمی به‌دست آورد و مرزهای ایران را گسترش داد.
فروپاشی امپراتوری
پس از مرگ نادرشاه در سال ۱۱۶۰ ه.ق (۱۷۷۷ م)، این امپراتوری به سرعت دچار فروپاشی شد و قلمرو آن به دست دیگر دودمان‌ها مانند زند و درانی‌ها تقسیم شد.
دوران افشاریان و جانشینان
رضاقلی میرزا و نصرالله میرزا به‌عنوان نایب‌السلطنه‌ها در دوران نادرشاه فعالیت داشتند. پس از نادرشاه، دیگر شاهان افشاری همچون عادل‌شاه، ابراهیم‌شاه و شاهرخ‌شاه بر تخت سلطنت نشستند، اما هیچ‌کدام نتوانستند به اندازه نادرشاه قدرت و نفوذ داشته باشند.
ویژگی‌های فرهنگی و دینی
نادرشاه در ابتدا شیعه بود، اما پس از به قدرت رسیدن، به سنی‌گری گرایش پیدا کرد و تلاش کرد تا تشیع را تضعیف کند. او به دنبال ایجاد وحدت مذهبی در میان ایرانیان و جلوگیری از درگیری‌های مذهبی بود.
