آیرودینامیک (Aerodynamics): شاخهای از مکانیک سیالات است که به مطالعه حرکت هوا یا دیگر گازها بر روی اجسام در حال حرکت میپردازد. این علم در طراحی هواپیماها و فضاپیماها نقش حیاتی دارد.
پروپولسیون (Propulsion): فرآیند ایجاد نیروی محرکه برای حرکت هواپیما یا فضاپیما. این سیستمها معمولاً موتورهای جت، توربوفن، و موتورهای راکت را شامل میشوند.
راکت (Rocket): وسیلهای است که برای انتقال از جو زمین به فضا و یا برای پرتاب به مدارهای خاص به کار میرود. راکتها برای استفاده در فضا و یا برای حمل بار به مدارهای خاص طراحی میشوند.
فضاپیما (Spacecraft): هر نوع وسیلهای که قادر به حرکت در فضای خارج از جو زمین باشد، مانند ماهوارهها، فضاپیماهای مانوورده (که میتوانند مسیرشان را تغییر دهند) و فضاپیماهای بدون سرنشین.
نیروی لفت (Lift): نیرویی است که به سمت بالا عمل میکند و از روی سطح هواپیما (یا هر جسمی که در هوا حرکت میکند) برمیخیزد. این نیرو معمولاً به دلیل تفاوت فشار در زیر و بالای بال هواپیما ایجاد میشود.
ترکیبسازی (Integration): فرآیند یکپارچهسازی سیستمها و زیرسیستمهای مختلف برای ساخت یک هواپیما یا فضاپیما که تمام اجزا بهطور هماهنگ عمل کنند.
آیرودینامیک فشار (Pressure Drag): نیروی مقاومتی که از تفاوت فشار هوا در اطراف یک جسم در حال حرکت ناشی میشود. این اصطلاح بیشتر برای توصیف مقاومت ناشی از فشار هوا به کار میرود.
چرخش (Torque): نیروی پیچشی است که بر یک جسم اعمال میشود و باعث چرخش آن حول محور خود میگردد. در طراحی هواپیماها، این نیرو باید بهطور دقیق کنترل شود.
حرکت مدار (Orbital Motion): حرکت یک جسم در فضا حول یک مرکز گرانشی (مانند زمین یا خورشید). این اصطلاح معمولاً برای توصیف حرکت ماهوارهها و فضاپیماها در مدار خود بهکار میرود.
مدار لئو (LEO - Low Earth Orbit): مداری که ارتفاع آن بین 160 تا 2000 کیلومتر از سطح زمین است و اغلب برای ماهوارههای ارتباطی و پژوهشی به کار میرود.
مدار ژئو (GEO - Geostationary Earth Orbit): مداری که ارتفاع آن حدود 36,000 کیلومتر از سطح زمین است و ماهوارهها در این مدار سرعتی برابر با سرعت چرخش زمین دارند و به همین دلیل در یک نقطه خاص از زمین ثابت میمانند.
سیستم هدایت و کنترل (Guidance and Control System): سیستمی که جهت حرکت یک هواپیما یا فضاپیما را با استفاده از ابزارهای مختلف نظارت و تنظیم میکند.
هواشناسی (Meteorology): مطالعه شرایط جو زمین و تاثیرات آن بر حرکت هواپیماها، فضاپیماها و همچنین پیشبینی وضعیت جوی.
استاتیک (Statics): شاخهای از مکانیک که به مطالعه نیروها و گشتاورهای وارد بر اجسام بدون حرکت یا در حالت تعادل پرداخته میشود.
دینامیک (Dynamics): شاخهای از مکانیک که به مطالعه نیروها و تاثیرات آنها بر روی اجسام در حال حرکت میپردازد.
ثبات (Stability): ویژگیای که نشان میدهد یک سیستم (مانند هواپیما یا فضاپیما) در برابر تغییرات کوچک در وضعیت خود چقدر مقاوم است. سیستمهای با ثبات به راحتی به حالت اولیه خود بازمیگردند.
تست آزمایشی (Testing): فرآیند ارزیابی عملکرد هواپیماها و فضاپیماها از طریق انجام آزمایشات عملی و شبیهسازی برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستمها.
مدارهای قدرت (Power Systems): سیستمهایی که برای تولید، ذخیره و توزیع انرژی الکتریکی در فضاپیماها و هواپیماها به کار میروند.
میکروگرavity (Microgravity): وضعیت بیوزنی یا جاذبه بسیار ضعیف که در فضا تجربه میشود. این اصطلاح معمولاً برای توصیف شرایط داخل ایستگاههای فضایی به کار میرود.
موتور جت (Jet Engine): موتوری که از انرژی شیمیایی سوخت برای ایجاد نیروی محرکه استفاده میکند و معمولاً در هواپیماهای مسافربری و جنگندهها به کار میرود.
توفان جوی (Turbulence): اختلالات غیرمنظم در جریان هوا که میتواند باعث ارتعاشات و اختلالات در پرواز شود. توفان جوی میتواند ناشی از تغییرات سرعت و جهت جریان هوا باشد.
شبیهسازی (Simulation): استفاده از مدلهای ریاضی و کامپیوتری برای شبیهسازی رفتار سیستمها در شرایط مختلف. این فرآیند برای طراحی و ارزیابی سیستمهای هوافضا قبل از ساخت واقعی آنها بسیار مهم است.
واحد نیروی رانش (Thrust): نیرویی است که توسط موتورهای جت یا راکتها ایجاد میشود و وسیله را به جلو میراند. در فضاپیماها و هواپیماها، نیروی رانش یکی از اصولیترین پارامترهای عملکرد است.
هواپیماهای فوقصوت (Supersonic Aircraft): هواپیماهایی که قادر به پرواز با سرعت بالاتر از سرعت صوت هستند. این هواپیماها معمولاً به سرعتهای بالاتر از 343 متر در ثانیه دست مییابند.
مکانیسمهای کنترل پرواز (Flight Control Mechanisms): سیستمهای پیچیدهای که به هواپیما کمک میکنند تا در حین پرواز جهت، ارتفاع و وضعیت خود را کنترل کند. این سیستمها شامل اجزای مختلفی مانند فرمانها، پرهها و سیستمهای الکترونیکی هستند.
فرمانپذیری (Manoeuvrability): قابلیت یک هواپیما یا فضاپیما برای تغییر وضعیت خود به سرعت و با دقت در حین پرواز. این ویژگی به ویژه برای هواپیماهای جنگی و فضاپیماها مهم است.
آئروسکین (Aerospike): نوعی طراحی برای راکتها که شامل یک مخروط اسپایک مانند میشود که به کاهش فشار و کاهش نیروی مقاومتی در هنگام پرواز با سرعتهای بالا کمک میکند.
ترانسآتلانتیک (Transatlantic): پروازهایی که از یک قاره به قاره دیگر (معمولاً از آمریکا به اروپا) انجام میشوند. این اصطلاح بیشتر برای پروازهای طولانیمدت بهکار میرود.
مناطق جاذبه (Gravity Wells): مناطقی که در آنها نیروی گرانش بسیار قوی است. برای مثال، سطح زمین یک منطقه جاذبه است که میتواند حرکت فضاپیماها را تحت تأثیر قرار دهد.
کپسول فضاپیما (Space Capsule): نوعی فضاپیما که به طور عمده برای حمل فضانوردان و تجهیزات به فضا استفاده میشود. کپسولها معمولاً طراحی سادهتری دارند و برای بازگشت به زمین از جو عبور میکنند.
نقاط لاغر (Lagrange Points): نقاطی در فضا که در آنها نیروی گرانش دو جسم بزرگ (مانند زمین و خورشید) متعادل است و اجسام کوچکتر میتوانند در این نقاط بهطور ثابت قرار گیرند.
کاهش جرم (Mass Reduction): فرآیندهایی که به منظور کاهش وزن کلی یک سیستم هوافضایی انجام میشود، مانند استفاده از مواد سبکتر یا طراحیهای بهینهسازیشده. کاهش جرم در طراحی راکتها و فضاپیماها اهمیت زیادی دارد.
هواپیماهای بدون سرنشین (Unmanned Aerial Vehicles - UAVs): هواپیماهایی که بهطور خودکار یا از راه دور هدایت میشوند و بدون سرنشین پرواز میکنند. این هواپیماها کاربردهای نظامی، تجاری و علمی زیادی دارند.
انرژی خورشیدی (Solar Energy): استفاده از انرژی تابشی خورشید برای تولید برق. در فضاپیماها و ماهوارهها، پنلهای خورشیدی برای تأمین انرژی مورد استفاده قرار میگیرند.
کیهانیسازی (Spacecraft Systems Integration): فرآیند هماهنگسازی و ترکیب سیستمهای مختلف یک فضاپیما، شامل سیستمهای قدرت، ارتباطات، حرارتی، و ناوبری برای عملکرد بهینه.
آیرودینامیک شبیهسازی (Computational Fluid Dynamics - CFD): استفاده از روشهای عددی برای شبیهسازی جریان سیالات (معمولاً هوا) حول اجسام در حال حرکت. این شبیهسازیها برای تحلیل عملکرد و بهینهسازی طراحی هواپیماها و فضاپیماها ضروری هستند.
پروژههای بازگشت به جو (Reentry): فرآیند بازگشت یک فضاپیما از فضا به جو زمین. این مرحله معمولاً شامل مشکلات حرارتی و مقاومتی جدی است، چرا که فضاپیما باید از دمای بالا و نیروی فشار عبور کند.
پدیدههای مانور (Maneuvering Phenomena): تغییرات سرعت و جهت که یک هواپیما یا فضاپیما باید در پاسخ به شرایط مختلف پروازی انجام دهد. این پدیدهها میتوانند شامل چرخش، تغییرات سرعت و یا تنظیم ارتفاع باشند.
ناوبری (Navigation): فرآیند تعیین موقعیت و مسیر یک هواپیما یا فضاپیما بهطور دقیق و هدایت آن در راستای مسیر هدف. ناوبری به سیستمهای پیچیدهای نیاز دارد که هم شامل سیستمهای موقعیتیابی ماهوارهای (GPS) و هم سیستمهای داخلی است.
گشتاور (Moment): یک نیروی گشتشی است که نسبت به یک نقطه خاص در فضا ایجاد میشود و باعث چرخش جسم حول محور آن نقطه میشود. در طراحی هواپیماها، باید گشتاورهای مختلف مدیریت شوند تا سیستم پایدار بماند.