«انیس الطالبین و عده السالکین» کتابی است نوشته خواجه محمد پارسا که در دسته ادبیات عرفانی قرار میگیرد. این اثر به شرح احوال، افکار و مقامات خواجه بهاءالدین نقشبند، بنیانگذار سلسله نقشبندیه، و جانشین او اختصاص دارد. این کتاب به دو نسخه با نامهای مفصّل و مختصر تقسیمبندی شده است.
در نسخه مفصّل، نام صلاح بن مبارک بخاری به عنوان نویسنده ذکر شده، اما در منابع و فهرستهای مختلف، این اثر به خواجه محمد پارسا نسبت داده شده است. با این حال، محققان به دلایل مختلف انتساب نسخه مختصر را به خواجه محمد پارسا قطعی دانستهاند.
خواجه محمد پارسا سالها پس از نگارش نسخه مختصر، رسالهای در مقامات خواجه علاءالدین عطار، جانشین خواجه بهاءالدین نقشبند، نوشت که بعدها عبدالرحمن جامی این دو رساله را در یک کتاب گردآوری کرد و مطابق خواسته محمد پارسا در دستنویسی کنار هم قرار داد.
«انیس الطالبین و عده السالکین» در واقع همان نسخه دستنویسی است که عبدالرحمن جامی از خود به جای گذاشته و شامل دو کتاب در ستایش بهاءالدین نقشبندیه و جانشین او است. این کتاب در تمجید از صفات و شایستگیهای خواجه محمد بهاءالدین شاه نقشبند نوشته شده و به چهار بخش تقسیمبندی شده است:
بخش اول: به ویژگیهای ولایت و شخصی که ولایت را میپذیرد و به عنوان ولی شناخته میشود، اختصاص دارد.
بخش دوم: به شرح روزگار جوانی، خانواده و پیشینه خواجه بهاءالدین نقشبند میپردازد و توضیحی درباره آداب، سلوک و سلسله خواجگان ارائه میدهد.
بخش سوم: نویسنده به موضوع منویات خواجه میپردازد و صفات، احوال، اقوال و اخلاق خواجه نقشبند را شرح میدهد. این بخش به ستایش احوال درونی خواجه اختصاص دارد.
بخش چهارم: به ذکر کرامات و معجزاتی که خواجه نقشبند به آنها معروف بوده، میپردازد.
این کتاب به عنوان یک منبع مهم در ادبیات عرفانی و همچنین تاریخ تصوف در ایران شناخته میشود و به بررسی ابعاد مختلف زندگی و شخصیت خواجه بهاءالدین نقشبند میپردازد.