کلمه «ژواله» در فارسی دارای چند معنی تاریخی و کاربردی است که در متون لغوی قدیمی ذکر شده است. معنای اول آن گلوله گلی یا مهرهای است که در کمانهای دستهجمعی استفاده میشده است. در دوران قدیم، برای آموزش تیراندازی یا در جنگها، از این نوع گلولههای گلی به عنوان مهمات سبک استفاده میشده است و به راحتی قابل ساخت و پرتاب بود.
معنای دوم «ژواله» به گلولههایی از خمیر اشاره دارد که پس از آمادهشدن خمیر، به صورت جداگانه و بهاندازهٔ یک قرص یا یک نان کوچک شکل داده میشدند؛ هر یک از این گلولهها سپس جدا میشد تا برای پخت نان آماده شوند. این روش نشان میدهد که «ژواله» علاوه بر کاربردهای دیگر، در سنت پخت نان نیز بهمعنای واحدهای مجزای خمیر برای تهیه نان به کار میرفته است.
به طور کلی، ژواله واژهای با دو کاربرد متفاوت اما مرتبط با شکل گلوله است: یکی در حوزه نظامی و تیراندازی که به گلوله گلی مربوط میشود و دیگری در حوزه خوراک و نان که به گلوله خمیری اشاره دارد. این تنوع معنایی نشاندهنده انعطاف واژه در زبان فارسی و کاربرد آن در زندگی روزمره و شرایط تاریخی مختلف است.