ماشینگرفتگی، که به طور علمی به آن کیفوس (Kinetosis) گفته میشود، نوعی اختلال در تعادل بدن است که در اثر تضاد بین اطلاعات دریافتی از سیستمهای مختلف حسی، به ویژه چشم و گوش داخلی (سیستم دهلیزی)، هنگام مسافرت رخ میدهد. این حالت اغلب با احساس تهوع، سرگیجه، استفراغ، و تعریق سرد همراه است و به طور شایع در هنگام سفر با وسایل نقلیه مانند اتومبیل، قطار، هواپیما، و کشتی تجربه میشود. علت اصلی آن، عدم تطابق بین آنچه چشم میبیند (مثلاً فضای ثابت داخل خودرو) و آنچه گوش داخلی به دلیل حرکت خودرو احساس میکند، میباشد.
در شرایط عادی، سیستم عصبی مرکزی با دریافت اطلاعات از چشمها، گوش داخلی، و گیرندههای حسی در عضلات و مفاصل، تصویری واحد و منسجم از موقعیت بدن در فضا ایجاد میکند. اما در هنگام مسافرت، به خصوص در مسیرهای پر پیچ و خم یا ناهموار، این هماهنگی به هم میخورد. گوش داخلی، که مسئول حفظ تعادل است، سیگنال حرکت را به مغز میفرستد، در حالی که چشمها ممکن است تصویری ثابت از محیط داخلی وسیله نقلیه را ثبت کنند. این تضاد اطلاعاتی، مغز را دچار سردرگمی کرده و منجر به بروز علائم ناخوشایند ماشینگرفتگی میشود. عواملی چون نوع مسیر، وضعیت تهویه، بوهای نامطبوع، و حتی اضطراب در تشدید این عارضه نقش دارند.
برای پیشگیری و کاهش علائم ماشینگرفتگی، راهکارهای متعددی وجود دارد. نشستن در صندلی جلو و تمرکز بر افق دید، باز نگه داشتن پنجرهها برای تهویه و دریافت هوای تازه، و اجتناب از مطالعه یا خیره شدن به صفحه نمایش در حین حرکت میتواند به حفظ هماهنگی حسی کمک کند. همچنین، استفاده از داروهای ضد تهوع با مشورت پزشک، مصرف غذاهای سبک قبل و حین سفر، و استفاده از تکنیکهای آرامسازی مانند تنفس عمیق نیز مؤثر است. در موارد شدیدتر، طب سوزنی و یا استفاده از مچبندهای مخصوص که با تحریک نقاط خاصی از مچ دست عمل میکنند، نیز توصیه شده است.