سید محمدباقر بن محمداسماعیل حسینی خاتون آبادی اصفهانی (متوفی ۱۱۱۶ هجری قمری) یکی از علمای برجسته و فقیه محقق قرن دوازدهم هجری در ایران بود. او در سال ۱۰۷۰ هجری قمری در اصفهان به دنیا آمد و در طول زندگی خود به عنوان یک عالم فاضل، ادیب مدقق و مدرس شناخته می‌شد.
تحصیلات و مقام علمی
وی تحصیلات خود را نزد علمای معروف اصفهان، از جمله ملّا محمدباقر محقق سبزواری و آقاحسین خوانساری گذراند. او به عنوان یک فقیه جامع و عالم برجسته شناخته شد و به خاطر ویژگی‌هایش در تدریس و خوش‌بیانی، مورد توجه شاه سلطان حسین صفوی قرار گرفت. به دستور شاه، او برخی از کتاب‌ها را از عربی به فارسی ترجمه کرد و به عنوان استاد در مدرسه چهارباغ منصوب شد.
منصب‌ها و مسئولیت‌ها
در سال ۱۱۲۴ هجری قمری، محمدباقر خاتون آبادی به عنوان رئیس العلماء و ملّاباشی منصوب شد. این منصب به او اجازه می‌داد تا به عنوان مهم‌ترین مشاور شاه عمل کند و در امور دینی و اجتماعی کشور نقش مؤثری ایفا کند. وظایف او شامل رساندن وجوهات و صدقات به نیازمندان و نظارت بر حقوق طلاب بود.
شاگردان
از جمله شاگردان او می‌توان به ملاعبدالحسین کاظمی، سیدنورالدین جزایری، سیداحمد علوی خاتون آبادی و محمدصالح قزوینی اشاره کرد. این افراد از عالمان و فلاسفه معروف زمان خود بودند و تحت تعلیمات خاتون آبادی به مقام‌های علمی و اجتماعی بالایی دست یافتند.
نپذیرفتن منصب شیخ الاسلامی
پس از فوت جعفر بن عبداللّه کَمَرهای، شیخ‌الاسلام اصفهان، شاه سلطان حسین با اصرار بسیار خواستار پذیرش منصب شیخ الاسلامی از سوی خاتون آبادی شد، اما او به دلیل عدم مشروعیت، آن را نپذیرفت و خود را واجد شرایط لازم برای تصدی این مسئولیت نمی‌دانست.
آثار
وی آثار متعددی به زبان فارسی تألیف و ترجمه کرده است. برخی از آثار او عبارتند از:
نوروزنامه: تقویمی بر اساس اخبار و احادیث.
آداب دعا: رساله‌ای در زمینه دعا و آداب آن.
ترجمه عهدنامه مالک اشتر: ترجمه‌ای از متون اسلامی.
ترجمه اناجیل اربعه: ترجمه‌ای از متون مسیحی به درخواست شاه.
