کلمهی «ذوالثدی» در متون تاریخی و دینی لقب حرقوص بن زهیر، یکی از رؤسای خوارج است که در جنگ نهروان به دست امیرالمؤمنین علی علیهالسلام کشته شد. در منابع دینی و تاریخی آمده است که رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله از پیش وقوع این اتفاق را خبر داده بود و در توصیف او فرموده بود: «و آیة ذلک ان فیهم رجلاً اسوداً احدی عضدیه مثل ثدی المرأة…»؛ به این معنا که یکی از بازوهای او شبیه پستان زن یا گوشت اضافی است. همچنین وی را «ذوالیدیة» نیز نامیدهاند. وجه تسمیه «ذوالثدی» اشاره به همین ویژگی جسمانی بوده است که به جای یک دست، پارهای گوشت داشت. برخی منابع گفتهاند او حبشی بوده و نام اصلی او «نافع» بوده است. علاوه بر حرقوص بن زهیر، لقب مشابهی برای دیگر شخصیتهای تاریخی مانند عمروبن ودّ، سواردلیر قریش که در غزوه خندق کشته شد نیز ذکر شده است. واژه ذوالثدی در متون تاریخی و شرح نهجالبلاغه و منابع سیره، برای تمایز و شناسایی افراد با ویژگیهای خاص به کار رفته است. از نظر معنایی، ذوالثدی لقبی است که به فردی داده میشود که دارای ویژگی جسمانی یا مشخصه بارزی است و در تاریخ و متون دینی برای شناسایی او ثبت شده است.
