معلوم السببیه غیر معلوم الماهیه

[ویکی فقه] تفاوت حدسیّّات با تجربیّّات این است که در تجربیّّات، عقل انسان سبب یک پدیده را کشف می کند، ولی در حدسیّّات، هم سبب و هم ماهیّّت آن سبب را می فهمد.
عالمان منطقی در فرق بین تجربیات و حدسیات چند مطلب را بیان کرده اند: یکی از آنها این است که؛ در تجربیات سبب در همین حد که سبب است معلوم است؛ اما ماهیت آن معلوم نیست؛ مثلا کسی که تجربه نموده در اثر خوردن انواعی از غذا مبتلا به اسهال می شود؛ می داند این غذاها سبب برای اسهال او هستند؛ هر چند نمی داند آیا همه این غذاها با هم سبب هستند یا یکی از آنها سبب است؟ و اگر یکی از آنها سبب است نمی داند کدام یک هستند. بنابراین در تجربیات فقط این که سببی وجود دارد معلوم می شود، اما ماهیت آن مشخص نمی شود. برخلاف حدسیات قوی؛ یعنی اگر چیزی به واسطه حدس قوی ای که زایل کننده شک بوده و یقین آور باشد، ثابت شود، این حدس از قطعیات شمرده می شود؛ مانند این که آن چنان به نور ماه و خورشید و دگرگونی اوضاع آنها نگریسته شود که حدس بزنیم نور ماه از خورشید است، در این جا حدس هم بیان می کند که نور ماه دارای سبب است و هم معلوم می کند که سبب آن نور خورشید است. پس هم سببیت سبب معلوم است و هم ماهیت آن.

💡 از اين شعر سيد معلوم است كه شيعيان رافضه را به معنايى كه مقدسى گفته استقائل نيستند. (1054) (تاءخير خلافت على بر ديگران ).

💡 اسلام از عهده برطرف كردن اين نوع اختلاف هم برآمده، براى اينكه جامعه را وادار بهاقامه دعوت دينى و پند و تذكر دائمى و بدونتعطيل نموده (و معلوم است كه در چنين جامعه اى عموم مردم به سخن دسترسى دارند و هر جابروند آنرا مى شنوند و در نتيجه گناه گسترش پيدا نمى كند تا در فهم ها اثربگذارد).

💡 و اما اينكه گفت: و اما پاسخ على بن موسى (عليه السلام ) از نظر حساب فى الجمله وتا اندازه اى درست است، معنى جمله تا اندازه اى معلوم نيست، با اينكه كلام آن جناب صددر صد درست است، و وجهى است تمام كه مبتنى بر مسلم دانستناصول علم نجوم است كه در فرض مسلم بودن آن، كلام امام بالجمله درست است، نه فىالجمله.

💡 او است كه تدريجا پرده از اسرار حيرت انگيز جهان آفرينش بر مى دارد و حقايق جديدىرا در اختيار انسانها مى گذارد، و معلومات آنان را گسترش مى بخشد.